Recensie STEFFA door Alfred van den Heuvel – Gezien 5 mei 2022 in ITA – Met Manuel Liñán, Francisco Vinuesa en María Marín
Ik had ooit iets over Manuel Liñán gepost, hij viel me op internet op doordat hij een flamencodanser was die als vrouw optrad. Ik vond dat op zijn minst wel dapper aangezien hem dat in die deels traditionele wereld vast niet overal in dank zal worden afgenomen. Dus ik postte dat en dacht er verder niet meer over na totdat de redactie van ESPANJE! vroeg of ik naar een voorstelling wilde waar hij in danste. Dus wij naar de Stadsschouwburg Amsterdam. We gingen zitten en zagen ruim een uur lang een voorstelling waar ik niets van begreep. De setting was die van een gewone flamenco-avond: zangeres, gitarist en die danser dus.
Komisch, acrobatisch en mimisch
De avond kwam ontzettend bedoelerig op me af. Lichtbeelden, teksten (“wat bepaalt je identiteit” etc.), oude filmbeelden in een loop, stemmen, die gitarist en die zangeres die ruzie krijgen, ik snapte er helemaal niets van en dat lag niet aan het Spaans want dat versta ik. We kregen een hoeveelheid informatie te verwerken waar geen touw aan vast te knopen was en ik kreeg het idee dat ze veel te veel wilden vertellen. Het opmerkelijke echter was dat het er niet toe deed, maar dat kwam door die Manuel Liñán.
Het is moeilijk te omschrijven maar hij kwam, zag en overwon, maar echt vanaf seconde één. Dit was ruim een uur lang gecentrifugeerd worden door een man die volstrekt artistiek machtsvertoon over het voetlicht gooide. Totale grip, niet alleen op dans maar op het hele theatrale spectrum want hij actéérde het ook zo goed, wist precies waar hij heen wou en dat lichaam vertaalde dat moeiteloos. Daarbij was hij ook nog komisch, ironisch, acrobatisch, uiterst gracieus, mimisch als Marcel Marceau en een tapdanser als Gene Kelly. En allemaal smaakvol, ingehouden. Een persoonlijkheid bigger than life die meteen bij opkomst duidelijk maakte dat het uit was met de flauwekul. En tegelijk: ook weer nederig naar het vak, nederig naar de opgave. Er zat niets ijdels in. Ik zag na afloop mensen tegen de foyermuur leunen van verrukking.
Ga die man volgen!
Ik vergeet de begeleiding te vertellen. Ik speel zelf een beetje gitaar maar deze man, Francisco Vinuesa, deed me spontaan besluiten mijn gitaar aan de wilgen te hangen. Ja het is allemaal nogal juichend maar dat is niet MIJN schuld. Hij ramde er siguiriyas en soleares uit alsof hij even niets beters te doen had en tot op de seconde toegesneden op de dans, dat was niet meer te onderscheiden. De zangeres was Maria Marín en die was niet alleen geheel okay maar ook nog grappig, want ze gaat in discussie over wat jou nu eigenlijk bepaalt in dit leven etc. en loopt ook kriegel af. Hahaa! Nogmaals er gebeurde ontzettend veel. Teveel, maar daar kon zij niks aan doen.
Dit was het. Daarhéén, of anders: ga die man volgen, je snapt het niet.
Geen dancing queer of whatever
Nu moet ik toch nog even uitleggen waar het over ging. Het enige wat ik kon volgen was dat die danser een verandering ondergaat, en wel van man naar vrouw. Maar ik moet er meteen bij zeggen dat hij niet probeerde vrouw te worden, daar was hij – of de choreografe of whatever – veel te slim voor, dat was ook wel pijnlijk geworden wellicht. Geen dancing queer of whatever. Nee we zagen een performance uit één stuk en hij dwong zijn maskers gewoon af. Hij bleef wie hij was, het was gewoon toveren, het deed er niet meer toe.
Je had een flamencodanseres uit Veendam genaamd Steffa Wine. Die bleef tot ver in de oorlog optreden en dat werd haar na de oorlog niet overal in dank afgenomen.
Uit het programmaboekje:
Susanne Marx volgde flamencolessen bij Steffa Wine (1913-1991) voor haar choreografie-opleiding aan de Academie voor Theater en Dans in Amsterdam. Door haar gefascineerd maakte ze in 1989 een documentaire, waarin de 76-jarige Wine in de Stadsschouwburg Amsterdam nog eenmaal in een traditionele flamencostijl van haar oorspronkelijke optreden uit de jaren 40 danst. Manuel Liñan gaat dit optreden laten herleven, als het ware in haar huid kruipen.
Manuel Liñán danst de worsteling van Steffa Wine met haar verleden en eerzucht, en spiegelt deze aan zijn eigen zoektocht als mannelijke danser in de conservatieve flamencowereld. Twee levens kruisen elkaar imaginair in deze re-enscenering en caleidoscopische voorstelling in een opmerkelijk decor van bijzonder archiefmateriaal in een originele soundscape met live flamencozang en -gitaar.
Liñán maakt internationaal furore met zijn prikkelende gender-overstijgende shows. Hij verbeeldt in deze voorstelling het roerige leven van een markante schippersdochter uit Veendam. Wat maakt iemands identiteit? En hoe ver ga je, in je wens naar roem, om jezelf vorm te geven in een bedreigende omgeving? Hij onderzoekt aan de hand van Steffa Wine’s biografie het ontplooien van de menselijke identiteit.
Enfin. Ik kreeg ongeveer een fractie hiervan mee maar het maakte niet meer uit, ik wil die voorstelling opnieuw zien.
Speeldagen en reserveren
Alfred van den Heuvel is acteur en woonde jarenlang in Spanje op het platteland bij Girona. Als columnist van ESPANJE! schreef hij over zijn belevenissen in Spanje.
