‘Better to die on your feet then live on your knees’ was het levensmotto van Peter R. de Vries. Hij had het zelfs op zijn kuit getatoeëerd. Het is de letterlijke vertaling van Mejor morir de pie que vivir de rodillas. Dit was de lijfspreuk van een andere man die werd gedood omdat hij streed tegen onrecht, de Mexicaanse revolutionair Emilano Zapata (1879-1919). Zapata was het toonbeeld van consequent verzet tegen een systeem dat mensen verplettert. In zijn tijd was dat het feodalisme.
Zapata kwam in opstand tegen dictator Porfirio Díaz en de rijke grootgrondbezitters die de boeren uitbuitten, vaak door peonage, een vorm van schuldslavernij.Hij streefde naar teruggave van het land aan de oorspronkelijke eigenaars, de inheemse bevolking.
Mexicaanse Che Guevarra
Zapata is in Mexico uitgegroeid tot een nationale held met een status die vergelijkbaar is met die van Che Guevara. In Mexico wordt hij nog steeds zeer gehaat door rechtse partijen en machthebbers. Progressieve bewegingen blijven hem daarentegen eren. Zijn ideeën over een boerenmaatschappij zonder feodale heersers kon hij enkele jaren uitvoeren in de deelstaat Morelos, ten zuiden van de hoofdstad Mexico City, waar hij in 1879 was geboren en opgegroeid. Toen in 1910 de revolutie uitbrak werd hij de charismatische leider van de revolutie in het zuiden met zijn Ejército Libertador del Sur (Bevrijdingsleger van het Zuiden). Zijn soldaten werden vrij snel de Zapatisten genoemd. Hun voornaamste strijdpunt was een volledige landhervorming: de herverdeling van alle landeigendom onder de boeren en omschakeling van suikerriet voor export naar de teelt van inheemse gewassen voor eigen voeding van de bevolking. Samen met de verzetstroepen van Francisco Madero in het noorden versloeg hij president Diaz in 1911. Madero werd president maar liet snel elke belofte voor landhervormingen varen, waarop de Zapatisten terug de wapens opnamen, opnieuw met succes. Madero werd twee jaar later afgezet door Victoriano Huerta, die nog rechtser was dan zijn door hem vermoorde voorganger. Huerta hield het slechts één jaar vol en werd op zijn beurt vervangen door Venustiano Carranza, ook een grootgrondbezitter.Landhervorming
Zapata bleef zich verzetten tegen deze opeenvolgende machthebbers. In november 1911 kondigde hij zijn Plan Ayala af, waarin hij de verwezenlijking van zijn landhervorming uitwerkte. Hij verloor de strijd voor de macht in de hoofdstad, maar werd nooit volledig militair verslagen en trok zich terug in zijn deelstaat Morelos, ten zuiden van de hoofdstad. Zijn tegenstanders voerden acht jaar lang een meedogenloze strijd van de ‘verschroeide aarde’, elk dorp dat werd verdacht van sympathie met Zapata werd uitgemoord of gedeporteerd naar concentratiekampen in het verre Zuiden. Zapata hield nog acht jaar stand in Morelos, waar hij zijn Plan Ayala toepaste, de grootgrondbezitters onteigende en de kleine boeren het recht gaf gewassen voor eigen gebruik te kweken. In 1919 werd hij in een valstrik gelokt en vermoord, waarna zijn beweging zonder zijn leiderschap uit elkaar viel. Maar zijn geest blijft tot op de dag van vandaag voortleven.
