Heb je ook zo’n zin om weer naar Spanje te gaan? Als je luistert naar het Concierto de Aranjuez van Joaquín Rodrigo (1901-1999) is het net alsof je er even bent. Maar ook de klanken van Rodrigo’s vrienden Isaac Albéniz, Enrique Granados en Francisco Tárrega (zoals je hieronder ziet wereldberoemd omdat de ringtone van Nokia van hem is ‘gejat’) brengen Spanje even heel dichtbij.
Het concert van Rodrigo ademt een groot verlangen naar Spanje, iets wat we bijna allemaal wel voelen nu. Niet zo vreemd, want Rodrigo schreef het tijdens de Spaanse Burgeroorlog toen hij in Parijs was en hevig terugverlangde naar zijn vaderland. En hij schreef niet zo maar iets. Rodrigo maakte met dit stuk de gitaar voor het eerst ‘concertwaardig’ binnen de klassieke muziek.
Heimwee naar Spanje
Concierto de Aranjuez werd vlak na de Spaanse Burgeroorlog voor het eerst uitgevoerd in het Palau de la Música Catalana in Barcelona op 9 november 1940. Het was meteen een daverend succes. Toen Rodrigo er in 1939 aan begon was hij ‘Spaans benauwd’ dat de rijke cultuur van zijn vaderland zou verdwijnen als gevolg van de oorlog. Daarom verwijst hij in de titel van het stuk ook naar Aranjuez, een stadje even onder Madrid dat ooit de prachtige zomerresidentie was van Spaanse koningen. In het eerste deel Allegro con espirito weeft Rodrigo flamencoklanken door zijn compositie. Het Adagio, het langzame tweede deel, verklankt het verdriet dat Rodrigo voelde toen hij het stuk componeerde. Ver van huis moest het echtpaar Rodrigo verwerken dat ze hun eerste kindje verloren. De melodie, beginnend met de Engelse hoorn waarna de gitaar en vervolgens alle andere instrumenten het overnemen, vertolkt zijn gevoel: de liefde voor zijn kindje, de liefde voor zijn vrouw, zijn smeekbede aan God dan ten minste háár te laten leven… Zijn vrouw had tijdens en na de bevalling ook in levensgevaar verkeerd. In het derde deel Allegro gentile hervindt Rodrigo zijn vrolijkheid.
Spaanse klanken voor Willem-Alexander en Máxima
Toch is het bekendste stuk het Adagio. Iedereen zal het wel herkennen omdat het vaak wordt gebruikt in films, series en reclames. Izhar Elias speelde het in 2016 nog voor koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Beatrix. Zaterdag 29 mei doet hij het nog een keer over als hij samen met Fernando Cordas een vurig Spaans programma brengt met behalve werk van Rodrigo ook de Valses poeticos die Enrique Granados schreef in 1899. Granados ging de geschiedenisboeken in als de ‘Spaanse Chopin’. Net als de Poolse componist schreef hij veel pianomuziek, waaronder deze Valses Poeticos. Dat deze walsen behalve op piano ook uitstekend op twee gitaren tot hun recht komen, laten Izhar Elias en Fernando Cordas zaterdag 29 mei horen tijdens hun Classical at Home Concert. Daar spelen ze behalve werk van Rodrigo en Granados ook nog het prachtige Capricho Arabe van hun vriend en tijdgenoot Francisco Tárrega, Tárrega, die als kind blind werd door een ongeluk, wordt gezien als de grondlegger van de 20e-eeuwse klassieke gitaarmuziek. Hij leefde een tijd samen met zigeuners en schreef zelf stukken voor gitaar, zoals Recuerdos de la Alhambra, Capricho Árabe en Danza Mora, maar arrangeerde ook stukken van andere componisten voor gitaar, onder meer van Ludwig van Beethoven, Frédéric Chopin en Robert Schumann. Net als veel van zijn tijdgenoten combineerde hij de romantische elementen in de klassieke muziek graag met Spaanse volksmuziek. De bekende gitarist Andres Segovia gebruikte veel van Tarrega’s werk om de gitaar in de Europese concertzalen te introduceren. Tárrega is ook de componist van ’s werelds meest gehoorde melodie: de Nokia-tune-ringtone, die gebaseerd is op Tárrega’s Gran Vals, herken je ‘m?
Bij het horen van de eerste klanken van Asturias, een compositie van Isaac Albéniz, de vierde vriend van het illustere Spaanse componistenkwartet, denk je ook direct aan Spanje. Hoewel het stuk vaak op gitaar wordt uitgevoerd, schreef Albéniz Asturias in 1892 oorspronkelijk voor piano. Izhar Elias en Fernando Cordas spelen de werken van deze vier Spanjaarden, maar ze maken ook een uitstapje naar Wenen. In de tijd van Beethoven en Mozart was de gitaar daar een hip instrument. Izhar en Fernando brengen de Weense gitaar-scene van rond 1800 tot leven met een flinke verzameling aan bijzondere gitaren.
Izhar Elias Fernando Cordas – Edesche Concertzaal – foto Jacqueline Imminkhuizen
Izhar Elias is een van de meest veelzijdige Nederlandse gitaristen. Even makkelijk neemt hij de luisteraars met zijn barokgitaar mee naar de wereld van de oude muziek om daarna met de moderne gitaar het zinderende Spanje tot leven te wekken. In 2011 ontving hij als eerste gitarist ooit de Nederlandse Muziekprijs. Fernando Cordas brak in 2010 definitief door toen hij de wereldberoemde gitarist Pepe Romero verving in een uitvoering van Joaquin Rodrigo’s Concierto de Aranjuez. Sindsdien is Fernando als solist bij vele grote orkesten te beluisteren. In de Edesche Concertzaal brengen ze de wereld van de Spaanse en de Weense gitaar samen. Het concert wordt live uitgezonden via het platform Classical At Home. De hoogwaardige audio- en cameratechnologie geven je als publiek het gevoel dat je er echt bij bent. Er is ook een randprogrammering. Presentator Sander Zwiep informeert de kijkers over de gespeelde stukken. Tijdens de pauze van het concert interviewt hij een van de musici.
Kaarten winnen voor dit Spaanse concert
Het concert begint om 20.00 uur. Ticketprijzen zijn vanaf €18,50. Kaarten kun je hier bestellen. ESPANJE! mag twee kaartjes voor dit heerlijke wegdroomconcert weggeven. Je maakt kans door dit bericht via onze Facebookpagina te delen en in de comments te vertellen waarom je dit concert zo graag zou willen bijwonen. Als je wint krijg je op vrijdag 28 mei tussen 18.00 – 22.00 uur bericht.
