Al igual que los Países Bajos surgieron de la lucha contra el agua, Gran Canaria ha adqui-rido su forma actual en la lucha contra los volcanes. El paisaje está atravesado por profundos cráteres y quebradas, y cubierto de palmeras, pinos y almendros. Son pocos los turistas que se han adentrado en el fascinante interior de Gran Canaria.

En la parte noroccidental los verticales acantilados se sumergen en el mar. Sus paredes yacen como la cola de un dragón en las cristalinas aguas. Desde el pintoresco pueblo de Puerto de las Nieves hacemos un paseo en barco. Al ver los negros acantilados con los antiguos ríos de lava, no es difícil imaginarse la erupción de un volcán. Junto al mar hay una piscina natural, construida con un mínimo de intervenciones. Cuando la marea está alta, las olas irrumpen en ella sin aviso, lo que no hace sino aumentar la emoción del bañista, mientras que a su vez, las rocas se prestan como trampolín.

Los auténticos canarios viven en cuevas

Dejamos atrás Playa del Inglés y Maspalomas, de sobra conocidos, y nos desplazamos hasta el interior y la costa noroccidental. El barranco de Guayadeque constituye un excelente punto de partida para pasear por los caminos reales. En el pasado este barranco estaba densamente poblado. La gente vivía en las incontables cuevas que horadan las paredes del barranco, que siguen siendo populares ‘habitáculos’. Pancho, morador de una de ellas: ‘Los españoles nos veían como salvajes. Dado que en las pendientes había poca tierra de cultivo disponible, decidimos vivir en cuevas. Además, son frescas en verano y cálidas en invierno.’ Nos invita a probar su queso casero. Para cuajar la leche los canarios emplean una flor. ‘Mucha gente vive de forma permanente en las cuevas. Para otros es una segunda residencia. Un canario de verdad siempre tiene su cueva.’

Más latinoamericana que española

Las Palmas de Gran Canaria, la capital, era, desde tiempos de Colón, el puerto de partida por excelencia a las Américas. La mejor manera de evocar el pasado es pasear por el centro histórico de Vegueta. Si prestas atención a la música y al vocabulario utilizado, plagado de vocablos latinoamericanos, uno se da cuenta de que Gran Canaria es más bien latinoamericana que española. ‘Somos canaméricos,’ puntualiza el camarero mientras sirve el vino. La playa urbana es la Playa las Canteras. Hoy, 24 de junio, la ciudad celebra su 533 aniversario. Es la fiesta del santo patrón San Juan. Esta noche los 150.000 habitantes se instalarán en la larga playa y a medianoche se zambullirán en las altas olas, bajo un cielo salpicado de fuegos artificiales, para entregarse más tarde al cubalibre. Un isleño: ‘Muy de vez en cuando viajo a la península, donde viven los godos. Pero prefiero quedarme aquí, porque allí solo hay tierra. Me produce sensación de ahogo. Necesito el mar, que aquí veo y siento continuamente. La tranquilidad del mar se ha instalado en la gente.

Dit artikel is eerder verschenen in ESPANJE! (nummer 4, jaargang 2011) en de informatie kan achterhaald zijn. Auteur: Karin Anema. Vertaler: Nadine Münninghoff

Dit is een bewerkte versie van een Nederlands artikel dat eerder in ESPANJE! verscheen. De originele versie lees je hier.

Over de vertaalster:

Nadine groeide drietalig (Spaans, Catalaans en Nederlands ) op in Roses en kwam op haar 18e naar Nederland om Kunstgeschiedenis en Klassieke Archeologie te studeren. Hierna volgde ze de vertalersopleiding aan de ITV met Spaans als moedertaal.

Zoals Nederland door de strijd tegen het water is ontstaan, is Gran Canaria door de strijd tegen de vulkanen gevormd. Het landschap wordt doorkliefd door diepe kraters en kloven, begroeid met palmen, pijnbomen en amandelbomen. Nog maar weinig toeristen hebben het boeiende binnenland van Gran Canaria ontdekt.

In het noordwesten duiken verticale hoge kliffen de zee in; de wanden liggen als een drakenstaart in het heldere water. Vanuit het pittoreske vissersdorp Puerto de las Nieves maken we een boottochtje. Kijkend naar de zwarte kliffen met restanten van lavastromen, kun je je makkelijk een vulkaanuitbarsting voorstellen. Langs de kust is een natuurzwembad dat met een minimum aan ingrepen is aangelegd. De hoge zeegolven stromen bij vloed onverwacht naar binnen wat zwemmen extra spannend maakt. De rotsen dienen als duikplank.

Gerimpelde aardappeltjes

Aan de voet van de kliffen staan vissers en vullen vrouwen hun pannen met zout water om papas arrugadas, in schil gekookte aardappeltjes, te maken voor een picknick. Via geïmproviseerde ladders zijn ze de verticale klif afgedaald. ‘We zijn gek op papas arrugadas,’ zegt de schipper. Zijn vader ging net als vele anderen zestig jaar geleden werk zoeken in Venezuela. Hij stapte met zeven man op een open boot van negen meter lang. Illegaal, want tijdens de Spaanse Burgeroorlog was emigratie verboden. De lange zeereis overleefden ze op gofio. Het geroosterde, gemalen meel vermengden ze met water tot een deeg waarvan ze ballen draaiden.

Niet alleen kinderen zijn dol op gofio, ook volwassenen. Met zijn handen gebaart de schipper hoe je het maakt: je doet het meel in een kom, maakt een kuiltje en schenkt daar water in. De stugge massa kneed je tot deeg dat je in plakken snijdt. Met wat suiker of kaas erbij is het heerlijk. Gofio is al eeuwenlang het basisvoedsel van de Canarios. Het komt zelfs terug in hun volksmuziek. De schipper keert zijn boot en zegt: ‘Na jaren in Latijns-Amerika, kwam mijn vader terug naar Gran Canaria. Er is geen land als mijn eigen land, zei hij, hier is het beste klimaat.’ Van de rest van Spanje moet hij niet zoveel hebben, uitgezonderd Galicië. ‘Er wonen hier veel Galiciërs. Met hen delen we onze mentaliteit en liefde voor de zee.’

Echte Canarios zijn grotbewoners

We laten het overbekende Playa del Inglés en Maspalomas links liggen en reizen naar het binnenland en de noordwestkust. Het ravijn van Guayadeque is een goede basis voor een wandeling over de caminos reales. Ooit was dit ravijn dichtbevolkt. De mensen woonden in de talloze grotten in de kloofwanden. Nog steeds zijn het geliefde ’huizen’. Grotbewoner Pancho: ‘De Spanjaarden bestempelden ons als wilden. Omdat er door de steile hellingen maar weinig bruikbare grond is om te boeren, zijn we in grotten gaan wonen. Die blijven bovendien heerlijk koel in de zomer en aangenaam in de winter.’

Hij laat ons proeven van zelfgemaakte kaas. In plaats van stremsel gebruiken de Canarios een bloemsoort. ‘Veel mensen bewonen de grotten permanent. Weer anderen hebben een cueva als tweede huisje. Pas met een grotwoning ben je echt een Canario.’ Steenhouwers restaureren grotten of maken die ruimer. Het beroep van picador wordt nog altijd van vader op zoon overgedragen.

Drakenbloed

We wandelen tussen Canarische pijnbomen die de steile hellingen intens groen kleuren. Deze pijnboom kan zelfs op de steilste hellingen groeien. Van het oudste hout worden onder meer wijnpersen gemaakt. Het is hier een wereld van inheemse planten, bloeiende agaves en cactussen. Sommige boeren kweken op de nopal-cactus de cochinilla. Deze luis heeft een rode kleurstof in zijn lijf. Vroeger was dit een Canarisch exportproduct, nu wordt het nog gebruikt als natuurlijke kleurstof voor cosmetica, frisdranken en stoffen. Te midden van de beplanting spannen de duizendjarige drakenbomen de kroon, ze zien er bijna prehistorisch uit. Het rode sap van de boom werd geassocieerd met drakenbloed, vandaar de naam. Van de bloemen wordt thee getrokken.

De wandeling voert langs fruiten notenbomen en een vulkaankrater. In de heiige verte schittert de zee. We besluiten de wandeling in het grotrestaurant Tagoror. Ooit was dit een eenvoudige bar, maar na elf jaar hakken zijn er aparte ‘eetzalen’ bij gekomen, getooid met oude namen van de inheemse bewoners vóór de komst van de Spanjaarden. We eten traditionele soep met gofio-ballen en pimientos de padrón, miniatuurpaprikaatjes, in olie gebakken en gewenteld in grof zeezout. Zachtzoete paprikaatjes, dacht ik. Tot plotseling de tranen in mijn ogen springen. Deze is niet zoet, maar scherp. ‘La puta de la madre!’ lacht de ober. ‘Een standaardgrapje van dit gerecht.’ Na de ontdekking van Amerika bracht een monnik de hete pimiento mee terug naar huis. Sindsdien mixen koks de hete en de zoete variant.

Fietsen op Gran Canaria

Je kunt het eiland van noord naar zuid in twee dagen te voet doorkruizen, maar het is veel aantrekkelijker om op verschillende plekken een rondwandeling of fietstocht te maken. De bewegwijzering van de paden geldt voor zowel wandelaars als fietsers. We starten op onze moutainbikes bij Pico Las Nieves, met 1949 meter de hoogste piek van het eiland. Hier werd in de 17e eeuw sneeuw in bronnen opgevangen, aangestampt en naar de hoofdstad Las Palmas getransporteerd voor het conserveren van voedsel.

Vanaf het eerste begin hebben we een grandioos uitzicht over de krater van Tejeda, een ingezakte soufflé waarboven de bergwanden verrijzen, ontoegankelijk en steil, bekroond met diverse gekke rotsen, zoals de Roque Nublo. Deze tachtig meter hoge rots steekt als een fiere Canarioduim de lucht in. Fietsend over de gladde dennennaalden snuiven we de geur van de pijnbomen op en horen het ruisen van de wind. We stappen af bij oude grotten, die door hun muurschilderingen tot archeologisch erfgoed zijn verklaard. Hier woonden en kookten ‘las tres muchachas’ – drie vrouwen uit de middeleeuwen, waarschijnlijk weduwen, volgens de legende – hun dagelijkse maal van gofio en varenwortels. Hier hadden ze hun opslagplaatsen voor kaas, graan en wijn. In de kloven van Roque Nublo begroeven ze hun doden.

Liever dood dan overwonnen

We suizen over een lang kiezel- en keienpad naar beneden tot we in Artenara komen, met opnieuw grotten, maar ook koloniale landhuizen en traditionele woningen. We fietsen een donkere grot door en eindigen in Tejeda, een dorp met witte huizen in de schaduw van de rotswanden dat in het voorjaar nog witter is als de amandelbomen bloeien. De Canarische wetenschapper José de Viera y Clavijo beschreef Tejeda ooit als ‘het beloofde land voor de amandelboom’. Vlakbij ligt de parador La Cruz de Tejeda vanwaar we nog steeds de majestueuze Roque Nublo en de imposante ravijnen zien. Als cadeau doemt de vierduizend meter hoge berg van het buureiland Tenerife in de verte op.

Vanuit het hart van het eiland lopen de wegen door diepe kloven naar de kust. We passeren het hoge rotsmassief Fortaleza waar volgens de overlevering de laatste strijders tegen de Spaanse kolonisten zich vanaf stortten met de kreet: ‘Liever dood dan overwonnen!’. Dorpen met witte, gele en roze façades liggen als mozaïeken tegen de bergwand geplakt. Het dorp Santa Lucía is gebouwd op een twintig kilometer lange lavatong in een stokoude krater. De kerk, witgekalkt en met contrasterende zwarte vulkaanbrokken als hoekstenen, staat prominent in het dorp. Op een hacienda in Agaete kweekt een wijnboer de voor de Canarische Eilanden typerende malvasia druiven Als voorbereiding op het grote feest La Rama hebben de bewoners in de straten een tapijt gelegd van gekleurde zoutkristallen, zaagsel en bloemen. De komende nacht zullen ze, gestoken in klederdracht, buiten drinken en eten, de berg beklimmen en brandhout verzamelen. Bij dageraad dalen ze af naar het strand om regen op te roepen door met de takken op het zeewater te slaan.

Papas met ambitie

Tijd om de culinaire gewoonten in de praktijk te brengen. Dat doen we op de 19e-eeuwse finca Mondalón in Los Hoyos, die verbouwd is tot hotel en restaurant. Bij de bereiding van papas arrugadas volgens grootmoeders recept kook je de ongeschilde krieltjes in zeewater. Het zout blijft dan op de aardappels achter. Een variant voor thuis is het koken in witte wijn. Daarna schudt je de papas met zout en olijfolie op. Dan rooster je de rode paprika, tomaten en minstens een hele bol knoflook, besprenkeld met olie en zout een halfuur in de oven waarna de groenten worden fijngestampt. Afmaken met paprikapoeder en komijn. En dan… met liefde proeven, zegt de kokkin. Iets te flauw? Wat meer peper. Te scherp? La puta de la madre. De cojones! Lang praat de kokkin over de gerechten, alles in superlatieven, onze Nederlandse woorden schieten tekort als wij die lekkernijen zouden beschrijven.

Meer Latijns-­Amerika dan Spanje

De hoofdstad Las Palmas de Gran Canaria was de springplank naar Amerika. Columbus meerde hier in 1492 zijn boot af toen hij op weg was naar Amerika. De beste manier om het verleden op te roepen is een wandeling door het historische centrum Vegueta met typisch Canarische huizen met houten balkons, ramen gevat in grijze natuursteen, witgepleisterde muren en palmen in de tuin. Wie in vogelvlucht alle inheemse plantensoorten wil zien, kan terecht in de uitzonderlijke botanische tuin José de Viara y Clavijo. Opvallend is ook hier de afwezigheid van drommen toeristen, of in de woorden van de Canarios, de ‘cangrejos’, kreeften. Luisterend naar de muziek en het vocabulaire doorspekt met woorden uit Latijns-Amerika, besef je dat Gran Canaria eigenlijk eerder Latijns-Amerikaans dan Spaans is. ‘We zijn Can-américos,’ zegt de ober terwijl hij de wijn inschenkt. Het stadsstrand is Playa las Canteras.

Vandaag, 24 juni, viert de stad zijn 533e verjaardag. Het is het feest van de beschermheilige San Juan. De 150.000 bewoners bevolken die nacht het lange strand en duiken om middernacht de hoge golven in, onder een hemel vol vuurwerk, om daarna aan de rum-cola te gaan. Een bewoner: ‘Heel soms ga ik naar het vasteland, la peninsula, waar de godos wonen. Maar liever niet, want daar is alleen maar tierra. Dat benauwt me. Ik heb de zee nodig, die ik hier voortdurend zie en voel. De ontspanning van de zee zit in de mensen.’

Dit artikel is eerder verschenen in ESPANJE! (nummer 4, jaargang 2011) en de informatie kan achterhaald zijn. Auteur: Karin Anema.

Oefen je Spaans met deze samenvatting over Gran Canaria 

Karin is een reisschrijver pur sang. Behalve reportages schrijft ze ook boeken. Voor ESPANJE! gaat ze regelmatig sportief op pad: wandelen in de Picos de Europa, fietsen op de Canarische Eilanden. Steeds weer raakt ze in gesprek met de lokale bevolking en verweeft hun verhalen in haar reportages.

Voor de kust van Afrika liggen de Canarische Eilanden, een populaire vakantiebestemming in zowel de zomer als de winter. De veelzijdige eilanden bieden spectaculaire landschappen en zijn bij uitstek geschikt als bestemming voor zon- maar ook actieve vakanties.

Lees ook: 7 x de Canarische Eilanden

De Canarische Eilanden vormen samen één van de zeventien autonome regio’s van Spanje en werden door verschillende vulkaanuitbarstingen gevormd. De eilandengroep in de Atlantische Oceaan ten westen van Marokko en de Westelijke Sahara bestaat uit zeven grote en zes kleinere eilanen.

Op de bekendste eilanden El Hierro, Fuerteventura, Gran Canaria, La Gomera, Lanzarote, La Palma en Tenerife kun je in alle rust van de natuur genieten. Dankzij de vruchtbaarheid van lava zijn er ontzettend veel soorten planten. De Canarische Eilanden bevatten bovendien een spectaculaire afwisseling van landschappen: van zwarte stranden, vulkanen en woestijngebieden tot imposante bergketens en subtropische wouden.

De regio leent zich daardoor perfect voor actieve vakanties. Er zijn prachtige wandelingen en mountainbiketochten over de eilanden en ook op het water is er van alles te doen: wind- en kitesurfen, duiken, waterskiën en zeilen bijvoorbeeld. De naam van de streek met niet één, maar twee officiële hoofdsteden (Santa Cruz de Tenerife en Las Palmas de Gran Canaria) voert terug op het Latijnse Canariae Insulae, dat ‘eiland van de honden’ betekent. Over de herkomst van de naam, die eerst alleen voor Gran Canaria gold, doen verschillende verhalen de ronde. Zo luidt de ene vertelling dat er op het eiland veel grote honden leefden, terwijl de andere naar de zeehonden verwijst die ooit rondom de eilandengroep zwommen. Een derde verklaring rept over de Guanchen, de oorspronkelijke bewoners van de Canarische Eilanden, die honden als heilige dieren beschouwden. Waar de naam ook aan ontleend is, is het in ieder geval duidelijk dat de hond een belangrijke rol heeft gespeeld op de eilanden, gezien de twee dieren die op het wapen van de regio zijn afgebeeld. De eilandengroep heeft ook een speciale band met de kanarie: deze vogel is vernoemd naar de Canarische Eilanden waar hij nog altijd in het wild voorkomt.

Wat hebben de Canarische Eilanden te bieden?

De zeven grote eilanden van de autonome regio kenmerken zich door uitgestrekte landschappen en vulkanische rotsformaties. Maar de gebieden zijn onderling ook heel verschillend. De eilandengroep is in ieder geval de plek met de meeste nationale parken van Spanje. Liefst vier van de dertien natuurgebieden bevinden zich op de Canarische Eilanden.

Tenerife

El Teide op Tenerife is het meest bezochte nationale park van Spanje en tevens het oudste en grootste natuurgebied van de eilandengroep. Midden in het park staat de Pico del Teide, de 3718 meter hoge vulkaan (boven zeeniveau) waar de naam Tenerife vandaan komt. In de taal van de Guanchen, de oorspronkelijke bewoners, betekent Tenerife ‘witte berg’. Dat is overduidelijk een verwijzing naar de hoogste berg van Spanje die wisselend bedekt is met sneeuw of zich in de wolken of zwaveldamp hult. Een kabelbaan brengt je naar het platform La Rambleta op 3555 meter hoogte. Om de berg verder te mogen beklimmen, is toestemming nodig. Net als El Teide staat de stad San Cristóbal de La Laguna op de werelderfgoedlijst van Unesco. Bij het grootste Canarische eiland is de kans daarnaast groot dat je tijdens het duiken pijlstaartroggen en murenen zult zien.

Lees ook: Top 10 beste hotels op Tenerife

Gran Canaria

De meeste toeristen komen voor de mooie zandstranden in het zuiden van het eiland. Maspalomas en Playa del Inglés zijn met hun kilometerslange stranden populaire vakantiebestemmingen. Het binnenland is echter ook het bezoeken waard, aangezien je hier een grote verscheidenheid aan flora en fauna vindt. Het Cactualdea is een park met duizenden cactussen uit onder meer Madagaskar, Mexico en Guatemala. Ook zijn er palmbomen, drakenbloedbomen en verschillende soorten aloë’s te bewonderen. In het Palmitos Parque zijn 1500 vogelsoorten ondergebracht. Verder beschikt het eiland over een vlindertuin, orchideeënkwekerij, zeeaquarium, fokkerij van Withandgibbons en een nagebouwd Guanchendorp: Mundo Aborigen. Gran Canaria biedt daarnaast prachtige wandelroutes aan langs de bergen Roque Nublo (1813 meter) en Pico de las Nieves (1949 meter). De berghellingen met diepe ravijnen van deze laatstgenoemde vulkaan lopen tot aan de oceaan. Door de bergketen wordt het eiland in twee klimaatzones gesplitst. Het groene noorden is vochtiger en vruchtbaarder dan het droge en hete zuiden.

Lees ook: Top 10 beste hotels op Gran Canaria

El Hierro

Dit bergachtige eiland bestaat ongeveer uit vijfhonderd vulkanen en is daardoor heel vruchtbaar. Bananen, druiven, amandelen, perziken, aardappelen en tomaten worden onder meer op El Hierro geteeld. Aan de zuidkust houdt men zich vooral bezig met de visserij, terwijl er in het binnenland wijn wordt gemaakt. De Vina Frontera is een beroemde wijn uit de gelijknamige stad die op de gehele Canarische archipel gedronken wordt. El Sabinar staat bekend om de jeneverbes Sabina. In het ecologisch museum van Guinea leeft een zeldzaam soort reuzenhagedis die wel anderhalve meter lang kan worden en alleen op El Hierro voorkomt. De hagedis is in het wild uitgestorven en leeft daardoor enkel nog in gevangenschap, waar in 1975 met een fokprogramma is begonnen. Om het museum te mogen bezoeken, moet je een aanvraag indienen bij het stadhuis van Tigaday. El Hierro is minder toeristisch dan de andere eilanden.

Fuerteventura

Fuerteventura is door de uitgestrekte stranden ideaal voor zonvakanties. Windsurfers komen daarnaast graag naar het eiland vanwege de harde wind. Het gebied is ongeveer 18 miljoen jaar geleden ontstaan en behoort tot de oudste eilanden van de Canarische archipel. Doordat Fuerteventura op slechts 100 kilometer van de Sahara ligt, is het eiland minder groen en redelijk dor. Toch is er genoeg te eten voor de vele berggeiten. Een belangrijke naam in de Spaanse geschiedenis die zich in 1924 noodgedwongen op het eiland moest vestigen, is Miguel de Unamuno. De schrijver en filosoof werd tijdelijk naar Fuerteventura verbannen en zijn toenmalige woning is tegenwoordig een museum.

La Gomera

Wandelen moet wel een liefhebberij zijn als je op vakantie gaat naar La Gomera, want veel toeristische attracties zijn er niet. Het eiland bestaat voornamelijk uit berglandschappen. Het nationale park Garajonay, werelderfgoed, omvat één van de oudste natuurlijke bossen ter wereld en is zo’n 40 vierkante kilometer groot. Je vindt er 450 verschillende soorten planten en bomen, waaronder laurierbomen, vetplanten, cactussen en vele soorten varens. Ook lopen er verschillende dieren als gekko’s, hagedissen en zangvogels rond. In het noorden van La Gomera zijn tot de verbeelding sprekende watervallen te bewonderen en vanuit het westen worden boottochten georganiseerd om potvissen, dolfijnen en walvissen te spotten. Wanneer je de zee in duikt, kun je onder water kogelvissen, murenen en papegaaivissen tegenkomen. Ook zwemmen hamerhaaien en mantaroggen rond het eiland, maar zij laten zich bijna niet zien.

Lanzarote

Lanzarote staat ook wel bekend als Isla del Fuego, oftewel Vuureiland. Het gebied is dan ook bedekt met gestold lava in allerlei kleuren: zwart, roze, paars en okergeel. Met bijna driehonderd vulkanen lijkt Lanzarote wel een maanlandschap. Unesco riep het eiland in zijn geheel uit tot biosfeerreservaat. Het nationale park Timanfaya, dat ook als werelderfgoed is bestempeld, mag alleen met een georganiseerde busreis worden bezocht. Hier kun je het gebied op de rug van een kameel verkennen. Ook is er een vulkanische grill in restaurant El Diabolo aanwezig. In het onwaarschijnlijk mooie Jameos del Agua, een grottenstelsel met daarin een klein meertje, leven blinde albinokreeftjes. Net als Fuerteventura is het eiland circa 18 miljoen jaar geleden ontstaan. Lange tijd kampte de streek met een ernstig watertekort. Voordat in 1964 de eerste ontziltingsinstallatie in gebruik werd genomen, moest vers water per schip naar het eiland worden gebracht.

La Palma

De bijnaam ‘het groene eiland’ is volledig terecht, want La Palma heeft adembenemend mooie, groene landschappen en een grote diversiteit aan vegetatie. Zo zijn er subtropische bossen, gebieden vol laurierbomen, enorme varens en drakenbloedbomen, en lavavelden met vetplanten en cactussen. La Palma is één van de meest bergachtige eilanden ter wereld. De hoogste berg op het land is de Roque de los Muchachos van 2425 meter. De vruchtbare grond levert veel producten als bananen, druiven, avocado’s en tabak. Volgens kenners doet de tabak van La Palma niet onder voor die van Cuba.

Meer lezen?

Alle regio's van Spanje

Hier vind je informatie over de verschillende Spaanse regio's, allemaal op één overzichtelijke pagina. Van Asturië tot aan Valencia en van Melilla tot aan Aragón: ESPANJE! geeft je alle kennis over de prachtige autonome gemeenschappen in Spanje.

Lanzarote is net als de andere Canarische Eilanden ontstaan door vulkaanuitbarstingen. Van alle eilanden in de archipel heeft de bevolking van Lanzarote het meest te lijden gehad van natuurgeweld. Van 1730 tot 1736 vond een serie vulkanische erupties plaats in de Montañas del Fuego, volgens velen een van de spectaculairste landschappen op aarde.

Drie weken donker

Zes jaar achtereen spuwden de bergen met grote regelmaat hun lava uit. De langste uitbarsting duurde negentien dagen. Met eindeloze asregens leefden de eilandbewoners jarenlang tussen hoop en vrees. Het is een gods- wonder dat daarbij maar één persoon om het leven kwam. In die donkere bange weken bereikte het vuur een temperatuur van achthonderd graden Celsius. Ook nu nog hoef je maar zes meter diep te graven om een warmte van vierhonderd graden te meten. De Montañas del Fuego zijn nu onderdeel van het Nationale Park Timanfaya.

Bij het hier gelegen restaurant El Diablo wordt de hitte van de aarde gebruikt om dé lokale lekkernij, papas arrugadas, te bereiden. De grondtemperatuur wordt in de vuurbergen nog steeds constant geanalyseerd. In Timanfaya kun je niet wandelen of met de auto rijden. De toegangsweg leidt in tien minuten naar het restaurant, van waaruit bussen vertrekken die je compleet met spooky soundtrack in een halfuurtje door het vulkaanlandschap rijden. Je kijkt je ogen uit. Tegelijk baal je dat je in een bus zit. Een voice-over geeft commentaar. Het is allesbehalve een ideale manier om het indrukwekkende maanlandschap tot je te nemen, maar het is ook wel weer hilarisch als soms bombastische klassieke muziek klinkt met als finale Also Sprach Zarathustra.

Wil je meer weten en meer voelen over dit merkwaardige vulkaanlandschap, loop dan de Ruta de Termesana. Je vertrekt met een busje vanaf het bezoekerscentrum van Mancha Blanca.
Je loopt dan in een groepje van acht mensen onder begeleiding van een enthousiaste Engelstalige gids. Duurt ongeveer drie uur. Kijk op www.reservasparquesnacionales.es voor meer informatie.

Lavawandeling

Wandelen door de lava kan echter ook bij het vissersplaatsje El Golfo, dat beroemd is om zijn Lago Verde, een klein groen meertje gelegen in een krater aan de kustlijn. El Golfo is befaamd om zijn visrestaurants. Wij aten er een uitstekende lokale witvis begeleid door een heerlijke witte El Grifo op een terras met schitterend uitzicht op de zee. Na onze maaltijd wandelen we naar het einde van de weg waar een voetpad door de lavavelden slingert.

We zien twee mannen in kokskleren op de lavablokken zitten en lopen er even heen. Ze vertellen dat ze hun vissen juist daar schoonmaken omdat ze dan zeewater bij de hand hebben en geen chloorwater hoeven te gebruiken. Dat komt de kwaliteit en de smaak van de vis ten goede. Dan vinden we ons lavapad, het is aanvankelijk makkelijk begaanbaar maar het wordt steeds lastiger. Het water spat soms wild op dus als je het liever droog houdt moet je hier niet zijn. Na ruim een kilometer zien we een strandje. Het pad loopt door tot aan Playa de la Madera, maar dat is ruim tien kilometer verder. En je moet wel dezelfde weg terug. We keren terug naar de bewoonde wereld van Playa Blanca, op zoek naar een van de mooiste stranden van Spanje: Playa de Papagayo.

Shoppingparadijs

Playa Blanca was ooit een klein vissersplaatsje maar is vooral in de afgelopen jaren sterk gegroeid. Het is populair onder Nederlandse vakantiegangers omdat het bij de boot naar Fuerteventura en mooie witte zandstranden ligt. Playa Blanca is ook vlak bij het overgewaardeerde dorpje Yaiza, El Golfo en het vulkaanlandschap. Maar ook de hoofdstad Arrecife en het rustieke Teguise, de vroegere hoofdstad van Lanzarote, zijn vanaf Playa Blanca makkelijk bereikbaar met een huurauto. En voor het noorden heb je aan een dagtochtje genoeg. De vele vakantieparken hier zijn smaakvol gebouwd met dank aan kunstenaar César Manrique, die het eiland behoedde voor hoogbouw. Playa Blanca is niet zo schreeuwerig als het veel grotere Puerto del Carmen, maar net als deze badplaats een shoppingparadijs door de lage accijnzen. Als je zucht naar drank of nicotine groot is, sla dan hier je slag. Het kan zo maar de helft goedkoper uitpakken dan in Nederland. Ook camera’s en tablets zijn hier spotgoedkoop.

Mooie stranden

Even ten noordoosten van Playa Blanca loopt een onverharde weg naar Playa de Papagayo. Na drie kilometer parkeer je de auto. Vanaf hier kun je vijf kleine prachtig gelegen strandjes te voet bereiken. Playa de Papagayo is het bekendst en ligt ingeklemd tussen twee rotswanden. Het kan er wel redelijk druk zijn, maar lawaaiig is het niet. En er zijn dus nog vier andere strandjes die alle aanzienlijk stiller zijn. Op een van de twee rotsen bij Playa de Papagayo zijn twee kleine restaurantjes, waarvan we het eerste, gevestigd in een oud vissershuis, aanbevelen. Het terras bij de buren is fantasieloos en de bediening ronduit onbeschoft. Met uitzicht op het strand en de bergen eten we hier een heerlijk bordje lapas, napjesslakken, een lokale specialiteit. De schelpdiertjes ogen als mosselen maar smaken anders omdat het vlees veel steviger is. Net als alle gerechten hier worden ze overgoten met een dikke laag mojo verde, gemaakt van koriander, peterselie, olie, azijn en knoflook.

Wijnbouw als kunst

De volkse keuken heeft in de restaurants op Lanzarote de overhand. De grootste attractie is hier uiteraard de vis. Die is heel mals en wordt heerlijk gebakken maar sober begeleid, meestal met een eenvoudige salade. Wel krijg je er altijd mojo verde en mojo picante bij. Ook de wijn op Lanzarote is uitstekend, al denkt niet iedereen daar zo over. Rueda vind je hier niet, rioja’s wel, maar liever serveren de restaurants de eigen wijnen, zoals de witte wijn van El Grifo gemaakt van de malvasiadruif. Die doet qua frisheid nauwelijks onder voor een rueda. De malvasiadruif wordt ook gebruikt voor Vulcano, een droge witte met een geheel eigen, nogal zacht karakter.

De druiventeelt op Lanzarote is anders dan elders. In de lavagronden van de wijnstreek La Geria staan de stokken laag en zijn omringd door een muurtje in de vorm van een halve cirkel. Dat dient vooral om de druiven te beschermen tegen de Calima, een zanderige wind uit de Sahara. Rijdend over de weg tussen Uga en Masdache is de aanblik van al deze om elkaar heen cirkelende wijnranken op de zwarte grond een lust voor het oog. Het Museum of Modern Art in New York betitelde La Geria dan ook als kunstwerk. Dat is puur esthetisch gedacht, maar de landbouw in Lanzarote is ook op een andere manier kunstig. Immers, er is nauwelijks grondwater op dit vulkaaneiland. De grond vangt vocht op uit de lucht en het land wordt bestrooid met lavazand, waardoor het schaarse water minder snel verdampt.

Geen hoogbouw, geen reclame

César Manrique is de held van Lanzarote. Het huis van deze kunstenaar en architect, even buiten de hoofdstad Arrecife, is een must see voor kunstliefhebbers. Manrique was een visionaire alleskunner en vooral hoeder van het cultureel erfgoed van Lanzarote. Zijn niet onbesmette verleden -hij streed tijdens de Burgeroorlog als vrijwilliger in het kamp van Franco, waarna hij bij thuiskomst z’n uniform verbrandde en nooit meer over de oorlog sprak- laat onverlet dat de man een fenomeen was die veel betekend heeft voor het eiland. In de jaren zestig zag hij hoe de opkomende toeristenindustrie het landschap op de Canarische Eilanden bedierf. Hij kreeg het voor elkaar dat nieuwbouw op Lanzarote niet hoger mocht zijn dan vier verdiepingen, reclameborden langs wegen verboden werden en alle huizen wit geschilderd bleven, waarbij houtwerk alleen groen, blauw of bruin mocht zijn. De eilanders zijn hem er ook ruim twintig jaar na zijn dood nog dankbaar voor.

De grote Manrique

Het huis van Manrique, nu de Fundación de César Manrique, is gebouwd in een lavaveld. Op fascinerende wijze zie je hier, net als in El Diablo, het restaurant in Timanfaya dat Manrique ook ontwierp, hoezeer hij natuur en kunst in elkaar liet overlopen, soms zelfs letterlijk. In de Fundación kun je zijn kunst bewonderen en die van bevriende tijdgenoten als Miró en Picasso, die zichtbaar een zeer grote invloed op Manrique gehad moet hebben. Maar het interessantste is toch het huis zelf met zijn waterpartijen, rotsen, bijzondere doorkijkjes en lichtinvallen. Manrique wordt alom gerespecteerd, maar ook geëxploiteerd. De laatste jaren van zijn leven woonde hij in Haría, een dorp in de vallei van het gebergte El Risco de Famara. Sinds najaar 2013 is ook dat huis ingericht als museum. Als je graag wilt weten in wat voor bed de kunstenaar sliep en welke boeken in zijn werkkamer stonden, moet je zeker gaan kijken.

Authentiek Haría

Haría is een schitterend dorp met veel meer karakter dan het zo aangeharkte Yaiza, dat in veel boekjes als mooiste dorp van Lanzarote wordt genoemd, maar karakterloos is. Haría betoverde ons al bij de eerste aanblik toen we aan kwamen rijden vanuit de vroegere hoofdstad Teguise. Vanuit de verte zie je het dorp liggen in de Vallei van de Duizend Palmen. Ooit werd hier een palm gepland voor elke nieuwgeborene. Maar na de duizend kon de bevolking het niet meer bijhouden en stopte men met tellen. De charme van Haría is de authentieke sfeer. Plaza de Constitución is klein en rustiek, maar dat geldt nog meer voor Plaza León y Castillo, dat vol staat met palmen, laurier- en eucalyptusbomen. Het plein heeft een markt op zaterdag en dan is het er wat drukker, maar lang niet zo massaal als op de zondagse markt van Teguise. Het Plaza León y Castillo biedt plaats aan een paar kleine terrasjes. Dit is gewoon een heerlijk dorpsplein waar de tijd stil heeft gestaan en dat waarschijnlijk nog honderd jaar zal doen. Tenzij de komst van het nieuwe museum roet in het eten gooit.

Oefen je Spaans met deze samenvatting over het Canarische Eiland Lanzarote, met imposante lavavelden en de kunstwerken van César.