Lanzarote: luieren, lava & kunst

Lanzarote is net als de andere Canarische Eilanden ontstaan door vulkaanuitbarstingen. Van alle eilanden in de archipel heeft de bevolking van Lanzarote het meest te lijden gehad van natuurgeweld. Van 1730 tot 1736 vond een serie vulkanische erupties plaats in de Montañas del Fuego, volgens velen een van de spectaculairste landschappen op aarde.

Drie weken donker

Zes jaar achtereen spuwden de bergen met grote regelmaat hun lava uit. De langste uitbarsting duurde negentien dagen. Met eindeloze asregens leefden de eilandbewoners jarenlang tussen hoop en vrees. Het is een gods- wonder dat daarbij maar één persoon om het leven kwam. In die donkere bange weken bereikte het vuur een temperatuur van achthonderd graden Celsius. Ook nu nog hoef je maar zes meter diep te graven om een warmte van vierhonderd graden te meten. De Montañas del Fuego zijn nu onderdeel van het Nationale Park Timanfaya.

Bij het hier gelegen restaurant El Diablo wordt de hitte van de aarde gebruikt om dé lokale lekkernij, papas arrugadas, te bereiden. De grondtemperatuur wordt in de vuurbergen nog steeds constant geanalyseerd. In Timanfaya kun je niet wandelen of met de auto rijden. De toegangsweg leidt in tien minuten naar het restaurant, van waaruit bussen vertrekken die je compleet met spooky soundtrack in een halfuurtje door het vulkaanlandschap rijden. Je kijkt je ogen uit. Tegelijk baal je dat je in een bus zit. Een voice-over geeft commentaar. Het is allesbehalve een ideale manier om het indrukwekkende maanlandschap tot je te nemen, maar het is ook wel weer hilarisch als soms bombastische klassieke muziek klinkt met als finale Also Sprach Zarathustra.

Wil je meer weten en meer voelen over dit merkwaardige vulkaanlandschap, loop dan de Ruta de Termesana. Je vertrekt met een busje vanaf het bezoekerscentrum van Mancha Blanca.
Je loopt dan in een groepje van acht mensen onder begeleiding van een enthousiaste Engelstalige gids. Duurt ongeveer drie uur. Kijk op www.reservasparquesnacionales.es voor meer informatie.

Lavawandeling

Wandelen door de lava kan echter ook bij het vissersplaatsje El Golfo, dat beroemd is om zijn Lago Verde, een klein groen meertje gelegen in een krater aan de kustlijn. El Golfo is befaamd om zijn visrestaurants. Wij aten er een uitstekende lokale witvis begeleid door een heerlijke witte El Grifo op een terras met schitterend uitzicht op de zee. Na onze maaltijd wandelen we naar het einde van de weg waar een voetpad door de lavavelden slingert.

We zien twee mannen in kokskleren op de lavablokken zitten en lopen er even heen. Ze vertellen dat ze hun vissen juist daar schoonmaken omdat ze dan zeewater bij de hand hebben en geen chloorwater hoeven te gebruiken. Dat komt de kwaliteit en de smaak van de vis ten goede. Dan vinden we ons lavapad, het is aanvankelijk makkelijk begaanbaar maar het wordt steeds lastiger. Het water spat soms wild op dus als je het liever droog houdt moet je hier niet zijn. Na ruim een kilometer zien we een strandje. Het pad loopt door tot aan Playa de la Madera, maar dat is ruim tien kilometer verder. En je moet wel dezelfde weg terug. We keren terug naar de bewoonde wereld van Playa Blanca, op zoek naar een van de mooiste stranden van Spanje: Playa de Papagayo.

Shoppingparadijs

Playa Blanca was ooit een klein vissersplaatsje maar is vooral in de afgelopen jaren sterk gegroeid. Het is populair onder Nederlandse vakantiegangers omdat het bij de boot naar Fuerteventura en mooie witte zandstranden ligt. Playa Blanca is ook vlak bij het overgewaardeerde dorpje Yaiza, El Golfo en het vulkaanlandschap. Maar ook de hoofdstad Arrecife en het rustieke Teguise, de vroegere hoofdstad van Lanzarote, zijn vanaf Playa Blanca makkelijk bereikbaar met een huurauto. En voor het noorden heb je aan een dagtochtje genoeg. De vele vakantieparken hier zijn smaakvol gebouwd met dank aan kunstenaar César Manrique, die het eiland behoedde voor hoogbouw. Playa Blanca is niet zo schreeuwerig als het veel grotere Puerto del Carmen, maar net als deze badplaats een shoppingparadijs door de lage accijnzen. Als je zucht naar drank of nicotine groot is, sla dan hier je slag. Het kan zo maar de helft goedkoper uitpakken dan in Nederland. Ook camera’s en tablets zijn hier spotgoedkoop.

Mooie stranden

Even ten noordoosten van Playa Blanca loopt een onverharde weg naar Playa de Papagayo. Na drie kilometer parkeer je de auto. Vanaf hier kun je vijf kleine prachtig gelegen strandjes te voet bereiken. Playa de Papagayo is het bekendst en ligt ingeklemd tussen twee rotswanden. Het kan er wel redelijk druk zijn, maar lawaaiig is het niet. En er zijn dus nog vier andere strandjes die alle aanzienlijk stiller zijn. Op een van de twee rotsen bij Playa de Papagayo zijn twee kleine restaurantjes, waarvan we het eerste, gevestigd in een oud vissershuis, aanbevelen. Het terras bij de buren is fantasieloos en de bediening ronduit onbeschoft. Met uitzicht op het strand en de bergen eten we hier een heerlijk bordje lapas, napjesslakken, een lokale specialiteit. De schelpdiertjes ogen als mosselen maar smaken anders omdat het vlees veel steviger is. Net als alle gerechten hier worden ze overgoten met een dikke laag mojo verde, gemaakt van koriander, peterselie, olie, azijn en knoflook.

Wijnbouw als kunst

De volkse keuken heeft in de restaurants op Lanzarote de overhand. De grootste attractie is hier uiteraard de vis. Die is heel mals en wordt heerlijk gebakken maar sober begeleid, meestal met een eenvoudige salade. Wel krijg je er altijd mojo verde en mojo picante bij. Ook de wijn op Lanzarote is uitstekend, al denkt niet iedereen daar zo over. Rueda vind je hier niet, rioja’s wel, maar liever serveren de restaurants de eigen wijnen, zoals de witte wijn van El Grifo gemaakt van de malvasiadruif. Die doet qua frisheid nauwelijks onder voor een rueda. De malvasiadruif wordt ook gebruikt voor Vulcano, een droge witte met een geheel eigen, nogal zacht karakter.

De druiventeelt op Lanzarote is anders dan elders. In de lavagronden van de wijnstreek La Geria staan de stokken laag en zijn omringd door een muurtje in de vorm van een halve cirkel. Dat dient vooral om de druiven te beschermen tegen de Calima, een zanderige wind uit de Sahara. Rijdend over de weg tussen Uga en Masdache is de aanblik van al deze om elkaar heen cirkelende wijnranken op de zwarte grond een lust voor het oog. Het Museum of Modern Art in New York betitelde La Geria dan ook als kunstwerk. Dat is puur esthetisch gedacht, maar de landbouw in Lanzarote is ook op een andere manier kunstig. Immers, er is nauwelijks grondwater op dit vulkaaneiland. De grond vangt vocht op uit de lucht en het land wordt bestrooid met lavazand, waardoor het schaarse water minder snel verdampt.

Geen hoogbouw, geen reclame

César Manrique is de held van Lanzarote. Het huis van deze kunstenaar en architect, even buiten de hoofdstad Arrecife, is een must see voor kunstliefhebbers. Manrique was een visionaire alleskunner en vooral hoeder van het cultureel erfgoed van Lanzarote. Zijn niet onbesmette verleden -hij streed tijdens de Burgeroorlog als vrijwilliger in het kamp van Franco, waarna hij bij thuiskomst z’n uniform verbrandde en nooit meer over de oorlog sprak- laat onverlet dat de man een fenomeen was die veel betekend heeft voor het eiland. In de jaren zestig zag hij hoe de opkomende toeristenindustrie het landschap op de Canarische Eilanden bedierf. Hij kreeg het voor elkaar dat nieuwbouw op Lanzarote niet hoger mocht zijn dan vier verdiepingen, reclameborden langs wegen verboden werden en alle huizen wit geschilderd bleven, waarbij houtwerk alleen groen, blauw of bruin mocht zijn. De eilanders zijn hem er ook ruim twintig jaar na zijn dood nog dankbaar voor.

De grote Manrique

Het huis van Manrique, nu de Fundación de César Manrique, is gebouwd in een lavaveld. Op fascinerende wijze zie je hier, net als in El Diablo, het restaurant in Timanfaya dat Manrique ook ontwierp, hoezeer hij natuur en kunst in elkaar liet overlopen, soms zelfs letterlijk. In de Fundación kun je zijn kunst bewonderen en die van bevriende tijdgenoten als Miró en Picasso, die zichtbaar een zeer grote invloed op Manrique gehad moet hebben. Maar het interessantste is toch het huis zelf met zijn waterpartijen, rotsen, bijzondere doorkijkjes en lichtinvallen. Manrique wordt alom gerespecteerd, maar ook geëxploiteerd. De laatste jaren van zijn leven woonde hij in Haría, een dorp in de vallei van het gebergte El Risco de Famara. Sinds najaar 2013 is ook dat huis ingericht als museum. Als je graag wilt weten in wat voor bed de kunstenaar sliep en welke boeken in zijn werkkamer stonden, moet je zeker gaan kijken.

Authentiek Haría

Haría is een schitterend dorp met veel meer karakter dan het zo aangeharkte Yaiza, dat in veel boekjes als mooiste dorp van Lanzarote wordt genoemd, maar karakterloos is. Haría betoverde ons al bij de eerste aanblik toen we aan kwamen rijden vanuit de vroegere hoofdstad Teguise. Vanuit de verte zie je het dorp liggen in de Vallei van de Duizend Palmen. Ooit werd hier een palm gepland voor elke nieuwgeborene. Maar na de duizend kon de bevolking het niet meer bijhouden en stopte men met tellen. De charme van Haría is de authentieke sfeer. Plaza de Constitución is klein en rustiek, maar dat geldt nog meer voor Plaza León y Castillo, dat vol staat met palmen, laurier- en eucalyptusbomen. Het plein heeft een markt op zaterdag en dan is het er wat drukker, maar lang niet zo massaal als op de zondagse markt van Teguise. Het Plaza León y Castillo biedt plaats aan een paar kleine terrasjes. Dit is gewoon een heerlijk dorpsplein waar de tijd stil heeft gestaan en dat waarschijnlijk nog honderd jaar zal doen. Tenzij de komst van het nieuwe museum roet in het eten gooit.

Oefen je Spaans met deze samenvatting over het Canarische Eiland Lanzarote, met imposante lavavelden en de kunstwerken van César.