Na jaren niet meer in de collegebanken te hebben gezeten, was ik een master economie gaan volgen in Spanje. Het leverde niet alleen onverwachte flashbacks op naar járen geleden, maar ook een interessante vergelijking tussen de Nederlandse en Spaanse universiteit.
Want is de Spaanse universiteit anders? Ja en nee. Uiteindelijk lijken de meeste universiteiten wel op elkaar. Zo heeft mijn Universidad Autonoma de Madrid (UAM) net als mijn oude Radboud Universiteit een drukke campus net buiten de stad. Er hangen iets meer marxistische vlaggen, solidair met allerlei onderdrukte minderheden, maar verder is het hetzelfde: een kudde die uit het openbaar vervoer marcheert, flyerende studenten die als bijbaan één of ander bierfestijn promoten, rokende zenuwlijders buiten onder het afdak vlak voor het tentamen, betonnen zaaltjes, verwarmd noch geïsoleerd. Studentenprijzen – 75 cent voor een stuk tortilla met brood, geserveerd door een oude morsige café-uitbater. Matig gemotiveerde oude docenten, een paar jonge honden die juist veel inzet hebben, en -net als in Nijmegen – een vrolijke kerel die statistiek geeft alsof er geen mooier vak ter wereld bestaat.
80% buitenlands
En toch is alles anders. Zo bestaat ongeveer 80% van mijn ‘klasje’ uit buitenlanders zoals ik: driekwart Latino uit landen als Argentinië en Venezuela, een handvol Chinezen. En ik dus, als enige EU-burger, naast een stuk of zes Spanjaarden. Aanvankelijk was ik bang dat ik veruit de oudste zou zijn. Dat blijkt niet het geval: aangezien veel Latino’s eerst een paar jaar gaan werken voordat ze met een studiebeurs in Europa aan hun prestigieuze master beginnen, zitten er nog aardig wat dertigers tussen. Het maakt het ook allemaal wat gemotiveerder dan vroeger, toen de meeste studiegenoten -incluis ondergetekende- de additionele literatuur toch gevoeglijk oversloegen.
Loyaliteit
Het is niet het enige verschil in mentaliteit. Wat vooral opvalt, is de loyaliteit naar elkaar. Komt een student veertig minuten te laat of heeft hij de opdracht niet ingeleverd terwijl hier al drie keer om is gevraagd, dan nog vindt iedereen dat hij een extra kans moet krijgen. Essays en werkstukken worden voor inleverdatum via Whatsapp gedeeld, ter inspiratie voor de anderen. Als ik aarzelend vraag of iemand mijn Spaans wil corrigeren, steken er meteen een paar ‘compañeros’ hun hand op. Wanneer een Chinese studente door de docente wordt afgekapt, wordt er boos al gemompeld dat dit racisme is, zeer oneerlijk, en niet te tolereren.
Individualistischer
Kortom, mijn klasgenoten denken collectief en minder liberaal. In Nederland vond ik de universiteit veel individualistischer: niet in het groepje komen waarin de moeilijke gevallen zaten, als er mensen afvielen zag ik dat toen als een teken dat het niveau wel op peil was. Hier vindt men dat vooral erg jammer voor die arme klasgenoten, en dat heeft ontegenzeggelijk iets sympathieks. De universiteit als leerfabriek, als kennismarkt waar studenten rationele keuzes maken over hun masterjaar, het ‘excelleren is voor ons heel normaal’: het is hier gelukkig allemaal een tandje minder dan in Nederland.
Vooroordelen
Maar ook andere vooroordelen zijn gewoon waar. Zoals het te laat komen. Niet alleen onze Latino’s hebben er een handje van om standaard een half uur later binnen te sjokken, ook de docenten huldigen het academisch kwartiertje (dat nog wel eens langer duurt). Vandaag nog was de docent al 10 minuten laat, en bleef vrolijk nóg 10 minuten met een collega in de deurpost doorpraten. Een andere docente kwam standaard een half uur later, totdat ze door de delegado ter verantwoording werd geroepen. De delegado is de klassenvertegenwoordiger… en dat ben ik. Nadat mijn groep hoorde dat ik vakbondsonderhandelaar was geweest (in Latijns-Amerika vaak nog een best gevaarlijk baantje, dus waarderende blikken mijn kant op) kon ik er niet meer onderuit en dus mocht ik meteen Spaanse docenten gewaar maken van enige punctualiteit. Wat een feest.
Tot 8 uur op de uni
Dit wil overigens niet zeggen dat deze Spaanse universiteit maar matig van kwaliteit zijn. Integendeel. Het niveau is behoorlijk -mag natuurlijk ook wel in een master- en de opleiding heeft serieus werk gemaakt van het rooster. Iedere dag minstens drie uur college, en daarna nog aardig wat taken al dan niet in groepsverband. Kom daar maar eens om in Nederland. Ik heb hier nu al vaker tot acht uur ‘s-avonds op de uni gezeten dan al die Nederlandse jaren bij elkaar. Want vakken worden afgesloten met én een (groeps)presentatie, én een essay, én een tentamen (weliswaar met een groot deel redelijk eenvoudige meerkeuzenvragen).
Buitencurriculaire activiteiten
Ook wat betreft buitencurriculaire activiteiten timmert de opleiding aan de weg. Maar liefst elke week, zelfs bijna tot vervelens toe, is er een charla (letterlijk ‘een praatje’; een gastlezing waar we dan wel weer semi-verplicht naartoe moeten) en over anderhalve maand gaan we met z’n allen op studiereis naar Marokko. Mijn hoogleraar geografische economie, met grote gebaren stellend dat we economistas a pie, y no economistas sentados (straateconomen en geen zittende kantooreconomen) moeten zijn, voegde daad bij het woord door vorige week ons rond te leiden op de afvalverwerking van Madrid.
Actuele thema’s
Merkwaardig genoeg vertaalt al dit engagement zich niet in het bespreken van actuele thema’s: het vak over economische integratie binnen de EU repte nauwelijks over het nieuwe ‘schokfonds’, en de Catalaanse kwestie is letterlijk doodgezwegen. Maar goed, daarin verschilt het hier niet met de Nijmeegse politicologie-afdeling, die vooral grossierde in abstracte theorieën en de Nederlandse partijpolitiek een wat ordinair onderwerp vond. De Spaanse universiteit: anders, maar uiteindelijk toch niet heel anders dan de Nederlandse.
Over de auteur:
Twan van Lieshout woonde en werkte jarenlang in Madrid en als journalist en reisleider. Hij houdt van de oneindigheid van het Spaanse binnenland, waar verbazingwekkend veel cultuurhistorisch erfgoed te vinden is, en waar nog altijd nieuwe verhalen over te schrijven zijn. In ESPANJE! verschenen artikelen van hem over Moors Madrid en studentenstad Salamanca.
Meer lezen?
Top 10 beste hotels in MadridEen stedentrip naar Madrid in de planning en op zoek naar een goed hotel? Dit is onze Top 10 Beste hotels in de Spaanse hoofdstad. Van luxe tot goedkoop en van Puerta del Sol in hartje stad tot aan het Museumkwartier: wij selecteerden de leukste en beste hotels met voor elk wat wils en in verschillende prijsklassen.
De pioniers van de rockmuziek in Madrid
Midden op straat op nog geen honderd meter van de Plaza de Cibeles, kopte het dagblad Pueblo op 30 december 1963 stroomden de jongens en meisjes toe om onvermoeibaar de twist te dansen. Het werd een ritueel, iedere zondag kwamen de jongelui weer in hun leren jasjes en spijkerbroeken. Dat bracht een grote schok teweeg in het grauwe land van de coplas (versjes), sambaballen en boleros. Opeens hoorde je overal liedjes met Engelse teksten, begeleid door gitaren en drums. Lees verder....
