Op 1 januari wensen mensen in heel Spanje en Latijns-Amerika elkaar Feliz Año Nuevo, Gelukkig Nieuwjaar. Maar in sommige regio’s kun je beter een andere wens uitspreken als je wilt laten merken dat je de taal en de cultuur van die plek een warm hart toedraagt. In Baskenland zeggen ze bijvoorbeeld Urti berri on, in Catalonië wensen ze elkaar Bon any nou terwijl de Galiciërs het houden bij Feliz aninovo. En dan het asturleonés, de taal die nog door zo’n 250.000 mensen wordt gesproken in Asturië en een deel van León. Daar zeggen ze Gayoleru anu nuevu!
Gelukkig Nieuwjaar in het Baskisch
Nieuwjaar bij Ladinos en Latinos
Hoewel de joden op een ander tijdstip Nieuwjaar vieren, zul je mensen die Ladino spreken, de taal die sommige afstammelingen van in 1492 uit Spanje verbannen joden nog beheersen, blij maken met Bon Ann Nuef. In Bolivia, Argentinië, Chili en Peru zul je goede sier maken als je mensen die Aymara spreken, dat zijn er nog zo’n 2 miljoen, Jallall Machaq Mara, wenst. En in Quechua, de taal die nog door zo’n acht à tien miljoen mensen wordt gesproken in zeven landen in Latijns-Amerika, is het Sumaq Musuq Wata.
Maar liefst 68 inheemse talen in Mexico
In Mexico moet je even uitvogelen in welk taalgebied je je bevindt want daar worden maar liefst 68 inheemse talen gesproken. De belangrijkste taal is het Nahuatl, de taal die werd gesproken door de Azteken en waar wij nog veel leenwoorden van gebruiken zoals avocado, chocolade, coyote en tomaat. Het Nahuatl wordt nog door zo’n 1,5 miljoen Mexicanen gesproken. Ze zeggen Caujtle timitlia, ixpiya miek pakilisli ipan jin xihuitl yankuik tegen elkaar, met andere woorden Ik wens je veel geluk in het nieuwe jaar. Mexicanen die van de Maya afstammen en die taal nog beheersen, zo rond de 800.000 mensen, zeggen Ki’imak óolal tí le túumben ja’aba. Ze vieren Nieuwjaar trouwens traditioneel gezien niet op 1 januari, de datum van de Gregoriaanse kalender die in 1582 door paus Gregorius XIII werd opgesteld en in het jaar 47 voor onze jaartelling door de Romeinen werd ingesteld. De Maya hadden hun eigen zeer ontwikkelde kalender en astronomie en vieren Nieuwjaar op 26 juli, de dag waarop volgens de Mayakalender een nieuwe cyclus van 18 periodes begint. Met een beetje oefenen kun je een halfjaar na onze jaarwisseling het vloeiend uitspreken: Ki’imak óolal tí le túumben ja’aba.
