Het Drents Museum brengt van 28 januari tot en met 2 juni 2024 een ode aan de grootste nog levende realistische kunstenaar van Spanje, Antonio López. Het is de eerste solotentoonstelling van de 88-jarige kunstenaar in Nederland. Behalve schilderijen en tekeningen zullen er ook beelden te zien zijn, waaronder twee babyhoofden van twee meter hoog.
Na tentoonstellingen in onder meer New York, Parijs, Tokyo en Barcelona laat het Drents Museum met Antonio López – Meester van het Spaans realisme de eerste museale solotentoonstelling van deze kunstenaar in Nederland zien. De tentoonstelling staat stil bij zijn diverse oeuvre, bijzondere manier van werken en realistische details. Onder andere portretten, interieurs, stadsgezichten én beelden van de Spaanse kunstenaar worden getoond. De expositie is een samenwerking met La Pedrera in Barcelona, waar deze eerder te zien was. Topstukken in Assen zijn de twee metershoge babyhoofden van 850 kilo Carmen dormida (Carmen slaapt) en Carmen despierta (Carmen is wakker), die afkomstig zijn uit Lleida.
Antonio López aan het werk in Madrid
Grootste realistische kunstenaar van Spanje
Antonio López García werd geboren in Tomelloso op 6 januari 1936, net voor de Spaanse Burgeroorlog uitbrak. In tegenstelling tot andere Spaanse kunstenaars die het experiment opzochten, zoals Picasso, Miró en Dalí, koos hij voor het hyperrealisme dat hij erfde van illustere voorgangers als Goya en Velázquez. Vooraanstaande kunstcritici zien hem als de grootste nog levende realistische kunstenaar. Zijn bijzondere manier van werken stond centraal in de bekroonde film El Sol del Membrillo, geregisseerd door Victor Erice in 1992. De film belicht López’s strijd om een kleine kweepeerboom in zijn achtertuin te schilderen en tekenen en zijn veeleisende manier van werken.
Jarenlang schilderproces
Een ander voorbeeld is Het diner (1971-1980), waarin hij zijn vrouw en dochter schilderde tijdens het eten. Opvallend is de datum van het schilderij: hij beschouwde het pas een decennium later als voltooid, een opmerkelijk vast gegeven in zijn carrière. Zelfs de Spaanse koninklijke familie moest eraan geloven. Hij begon in 1993 in opdracht aan La Familia de Juan Carlos I, maar legde er pas eind 2014 de laatste hand aan, nadat Juan Carlos al was opgevolgd door zijn zoon Felipe VI.
Antonio López voor het portret van de koninklijke familie in zijn atelier
Boerenzoon wordt kunstenaar
Aanvankelijk leek het erop dat Antonio de familietraditie zou voortzetten en boer zou worden. Maar zijn vroege tekentalent trok de aandacht van zijn oom Antonio López Torres, een lokale landschapsschilder, die hem zijn eerste lessen gaf. Tussen 1950 en 1955 studeerde hij kunst aan de Real Academia de Bellas Artes de San Fernando, waar hij verschillende prijzen won. Daar ontmoette hij ook zijn latere vrouw María Moreno. Zijn werk had aanvankelijk wat surreële elementen, maar in de jaren 60 kreeg “de fysieke wereld meer prestige in mijn ogen”, zoals hij zelf zei. Hij schilderde vanaf begin jaren 60 al realistische panoramische uitzichten van Madrid en bleef daarnaast trouw aan vertrouwde onderwerpen, zoals afbeeldingen van vrouwen, alledaagse objecten, desolate ruimtes, en beelden van zijn tuin en landschap.
La Cena, een portret van zijn vrouw en dochter
Persoonlijk en universeel
Gedurende het grootste deel van zijn carrière werkte Antonio López García te midden van een artistieke cultuur gedomineerd door abstractie en later door conceptuele stromingen. Sommige moderne kunstenaars bekritiseerden hem vanwege zijn gebrek aan experiment. Zijn prestige groeide echter geleidelijk onder invloed van nieuwe Europese figuratieve tendensen en Amerikaans hyperrealisme. López won sindsdien talloze prijzen, waaronder de Velázquez Prijs voor Schone Kunsten in 2006. Hij werd in 2004 benoemd tot erelid van de Academy of Arts and Letters in New York. Zijn werk bevindt zich in verschillende belangrijke Amerikaanse museumcollecties. In zijn vroege werken werd de invloed van de Spaanse traditie van het realisme al duidelijk zichtbaar. López heeft een uitzonderlijk vermogen om het alledaagse leven vast te leggen met een precisie die verder gaat dan louter observeren. Zijn schilderijen getuigen van een diep begrip van het menselijk bestaan en een liefdevolle weergave van de wereld om hem heen. López blijft daarbij altijd trouw aan zijn Spaanse roots. Zijn artistieke reis is ook gevormd door zijn relaties en vriendschappen. Zijn band met zijn vrouw, kunstenares Maria Moreno, is daarbij cruciaal. Binnen de Spaanse kunstscène wordt Antonio López niet alleen bewonderd vanwege zijn artistieke prestaties, maar ook om zijn vermogen om een brug te slaan tussen persoonlijke ervaringen en universele thema’s. Zijn realisme gaat verder dan puur technische virtuositeit; het belichaamt de essentie van het menselijk bestaan, geworteld in zijn eigen jeugd en geleefd in de diversiteit van het Spaanse landschap.
Wil je meer weten over de Spaanse kunst en cultuur? Lees dan ook het mooie tijdschift ESPANJE!
Confrontatie met politie op de Puerta del Sol
Ondanks zijn hoge leeftijd blijft López schilderen. Hij schroomt er zelfs niet voor om dag in dag uit gewoon midden in Barcelona of Madrid zijn schildersezel neer te zetten. In 2021 werd hij bijna een attractie nadat de politie hem niet had herkend en om zijn papieren had gevraagd terwijl hij op de Puerta del Sol in hartje Madrid zat te schilderen. Toen hij zei wie hij was antwoordde de agent: ‘Ik hoef niet te weten wie u bent. U kunt Van Gogh zijn, het maakt niet uit.’ Toch mocht hij er nog dagenlang blijven zitten om eindelijk het stadsgezicht af te maken waar hij in 2010 aan was begonnen.
De beelden in Madrid
Twee meter hoge babyhoofden naar Assen
Ook de imposante beelden Carmen dormida (Carmen slaapt) en Carmen despierta (Carmen is wakker) komen in januari naar Assen. De bronsen babyhoofden zijn ruim twee meter hoog en meer dan 850 kilo zwaar. Aanleiding voor de beelden was de geboorte van kleindochter Carmen. Al meteen begon hij met studies van het babyhoofd. Eerst in het klein, later besloot hij de beelden groot te maken. López startte met de slapende variant, simpelweg omdat de baby op dat moment veel sliep. Daarna maakte hij ook de wakkere variant. In 2002 vroeg het Spaanse ministerie van openbare werken Antonio López om twee beelden te maken. Op en rondom het treinstation Atocha in Madrid vonden vele werkzaamheden plaats, het plaatsen van de beelden maakte onderdeel uit van de herinrichting. De aanvraag inspireerde López zijn eerder gemaakte studies van het hoofd van zijn kleindochter uit te vergroten. Terwijl López aan de beelden werkte, vond in 2004 de aanslag bij Atocha plaats. De kunstenaar besloot zich aan zijn originele plan te houden. Volgens López bieden de kinderhoofden een gevoel van troost. Dit resulteerde in de beelden Dia y Noche (dag en nacht), die in 2008 in Madrid werden geplaatst. In totaal heeft Antonio López drie sets van de iconische beelden gemaakt. De originele set, gemaakt voor Atocha is de grootste en zwaarste. De twee sets die hij later vervaardigt – in 2008 en 2010 – zijn kleiner, lichter en dragen een andere titel. Een van de twee laatst genoemde sets is opgenomen in de collectie van Fundació Sorigué in Lleida en te zien in Assen. De andere set staat sinds 2023 in Tomellosso, het geboortedorp van Antonio López.
Kijk voor meer informatie en tickets op de site van het Drents Museum.
