Je kent een taal pas echt goed als je ook weet wat de uitdrukkingen betekenen. Soms is het niet moeilijk: ojo por ojo, diente por diente, dat is natuurlijk gewoon ‘oog om oog, tand om tand’. En bij perro ladrador, poco mordedor en a caballo regalado no le mires el diente zullen de meeste mensen snappen dat ook in Spanje blaffende honden niet bijten en dat je een gegeven paard… juist! Maar het wordt een stuk lastiger als het om typisch Spaanse uitdrukkingen gaat die verwijzen naar historische gebeurtenissen of een bepaalde stad of streek, zoals Ancha es Castilla, y el rey paga, (Castilië is enorm en de koning betaalt) en Quién se fue de Sevilla, perdió su silla (Wie uit Sevilla wegging, is zijn zetel kwijt, oftewel, opgestaan plaatsje vergaan). En dan dat plaatje hiernaast: Dormir en la Luna de Valencia. Er gaat een heel verhaal achter schuil. Voor editie 1 2021 van ESPANJE! doken we in de geschiedenis van zulke spreekwoorden die verwijzen naar een plek en een gebeurtenis die in Spanje. En dat leverde boeiende verhalen op Je kunt het lezen in de wintereditie van ESPANJE! die je hier kunt bestellen. Ook kun je een abonnement nemen en dit nummer cadeau krijgen.
Spaanse spreekwoorden, net even anders
Hieronder tien spreekwoorden die net even anders zijn maar zo lijken op de Nederlandse variant, dat je ze makkelijk kunt onthouden.
No hay mal que por bien no venga betekent letterlijk: Er is niks slechts waaruit iets goeds niet komt. Oftewel: Achter de wolken schijnt de zon. Johan Cruijff heeft zijn ‘Elk nadeel hep se voordeel’ waarschijnlijk gewoon van de Spanjaarden overgenomen.
Tomar el pelo betekent letterlijk: Het haar nemen of pakken. In het Nederlands zouden we zeggen ‘Iemand bij de neus nemen’ of ‘Iemand in de mailing nemen’. Als een vriendin je bijvoorbeeld vertelt dat ze zwanger is van een drieling, kun je zeggen: ‘Me estás tomando el pelo.’
El que madruga coge agua clara. De vroege vogel krijgt schoon water, zeggen ze in Spanje om te benadrukken dat vroeg uit de veren nog zo slecht niet is. Wij zouden zeggen: De morgenstond heeft goud in de mond.
Estar más sano que una pera is letterlijk ‘gezonder dan een peer zijn’. In het Nederlands zeggen we dan ‘zo gezond als een vis’.
Echar agua al mar oftewel ‘water in de zee gooien’ is het Spaanse equivalent voor ‘Water naar de zee dragen’.
Cuando el río suena, agua lleva betekent letterlijk ‘Wanneer de rivier geluid maakt, zit er water in. In Nederland zouden we zeggen: Waar rook is, is vuur.