Picos de Europa: ruig & lieflijk

De zuidkant van de Picos de Europa is opvallend gevarieerd. Hoog boven in de bergen zijn bloeiende bergweiden, omringd door scherpe toppen. De valleien zijn lieflijke landschappen, met rivieren en dorpen vol traditie en cultuur. Gevolg: een grote variatie aan wandelingen. In de zon, want het is de Rivièra van de Picos!

Lees meer: Wandeldorado Picos de Europa

We proeven een Picos roble, met uitzicht op een wijngaard én op besneeuwde bergtoppen. Wijn uit de ruige Picos is een verrassing. Die wijn heb je overigens alleen in de vallei Liébana, waar het veel zonniger is dan tien kilometer zeewaarts. Lange tijd hadden de boeren hier een kleine wijngaard om hun eigen huiswijn te maken. Vijf bevriende jonge boeren zaten in 2000 in de bar te drinken toen ze spijtig vaststelden dat de kleine wijngaarden in rap tempo aan het verdwijnen waren. ¡Joder! Ze gingen samen een bodega beginnen. Nu maken ze voor de regionale markt witte en rode wijn en diverse orujos (aquavit van druiven en pitten). Allemaal artisanaal gemaakt uiteraard. Juan giet wat orujo op zijn handpalm, wrijft hem uit tot de alcohol verdampt is, en ruikt: alleen een kruidengeur. En nooit aceton, zoals bij industriële orujo. We proeven hem samen met de blauwe kaas die in Asturias cabrales heet, maar in Cantabria, waar we nu zijn, picón.

Oud en bijzonder

Picos de Europa is het oudste nationale park van Spanje. Nadat Pedro Pidal, markies van Villaviciosa, in de VS de nationale parken had gezien, vond hij dat die er in Spanje ook moesten komen. Binnenkort wordt het nationale park vergroot in zuidelijke richting, waar bruine beren rondstruinen. Eigen aan de Picos is dat je over 20 kilometer hemelsbreed een hoogteverschil hebt van 2600 meter. Het laaggelegen dorp La Hermida, op de grens van het nationale park, markeert feilloos de grens tussen slecht en fraai weer. De komende dagen kiezen wij voor de zonnige kant. Zowel laag in de vallei als hoog in de bergen. Het dorp Potes, waar twee bergrivieren doorheen stromen, ontleent zijn naam aan puentes – bruggen. Vanuit het oude bergdorp loopt een route naar een prachtig kurkeiken bos, Alcornocal de Tolibes. Het contrast tussen deze mediterrane begroeiing en de hoge besneeuwde pieken die overal boven ons uitsteken, is enorm.

Fraai pelgrimspad

Tijdens de wandeling valt ons oog op de pelgrimsroutes, maar liefst 72 kilometer in totaal hier. Het doel is een speciaal kruis in het klooster Santo Toribio de Liébana. In dit klooster uit de 8e eeuw bevindt zich een bijzonder kruis, ooit door een bisschop van Astorga uit Jeruzalem als relict meegenomen. Het zou een stukje van het kruis van Jezus zijn geweest en wordt daarmee beschouwd als een ijkpunt voor alle andere kruizen. Hoe rustig het in de bergen ook is, zo druk is het in de kerk: een defilé trekt langs de monnik die het kruis eventjes tevoorschijn haalt. Bezoekers maken selfies en kussen het kruis. Al heeft de kerk – door schade en schande wijs geworden – het kleinood verpakt in een soort plastic, want bewonderaars stalen diamanten en stukjes zilver van het kruis. Of, zoals boze tongen beweren, verleenden de monniken aan sommige mensen soms gunsten? ‘Ik ben een pelgrim in hart en nieren,’ zegt onze gids Geles even later als we over een fraaie camino real door de Liébanavallei lopen. Het pad voert van het dorp Cicera naar Lebeña. ‘Pelgrims die naar Santiago de Compostela lopen, doen dat om heel verschillende redenen. Maar hier op de Santo Toribioroute vind je de peregrino peregrino. Als je deze pelgrimsweg eenmaal hebt gelopen, wens je dat iedereen op pelgrimage gaat. Het werkt als een medicijn. Na afloop besluit de ene pelgrim haar man te verlaten, de andere zijn werk te verruilen, en weer een andere zijn rijkdom vaarwel te zeggen en te kiezen voor een eenvoudig bestaan.’

Lees ook: 15 x Wandelen in Spanje

Wolvensporen

In één ruk door gaan we met de kabelbaan Fuente Dé het hooggebergte in. De kabelbaan opende in 1966 voor publiek. Eenmaal boven is er natuur alom en kun je eindeloos wandelen in het sterk geërodeerde landschap. Maar er is ook cultuur. Bij Hotel Áliva spelen enkele mensen het traditionele spel bolo palma. Een soort kegelspel. Hotel Áliva is een zeer oude refugio. Op een steenworp afstand – op misschien wel de mooiste plek van de Picos de Europa – staat nog een oud, fraai gebouw: Chalet del Rey, het jachthuis van de hertog van Oviedo. De volgende morgen gaan we op weg naar Mogrovejo. Vanaf het bergpad tussen de zomerweiden hebben we voortdurend prachtige uitzichten op de gekartelde bergtoppen. Af en toe een vergezicht over de zee. Geklingel van koeien en paarden om ons heen. Jaarlijks gaan de dieren in mei en oktober op en neer. In het najaar lokken de eigenaars hun beesten als rattenvangers van Hamelen achter zich aan door een zak zout over hun schouder te leggen. Opvallend is de vaca tudanca, een grijze koe met welgevormde horens die heel geschikt is als lastdier. De paarden worden voor het vlees gehouden. Paardenvlees is goedkoop, gaat de vriezer in, en wordt vaak samen met chorizo gegeten. Een boer die we op ons pad tegenkomen, wijst met zijn stok de uitwerpselen van een wolf aan. In de modder staan verse wolvensporen. De veearts is al komen kijken, want de boer heeft bewijs nodig wil hij een vergoeding voor een gedood dier krijgen. Die vergoeding van een paar tientjes kan jaren duren, moppert hij. Soms nemen de boeren het recht in eigen hand en leggen vergiftigd vlees neer. Was vroeger vrijwel iedereen in de Picos herder, nu zijn er ‘slechts’ honderden over. De meeste invernales zijn al decennia geleden verlaten. Op ons pad komen we verschillende tegen, maar ook andere culturele relicten, zoals tenadas: schuilplaatsen voor de koeien, met boven slaapruimte voor herders en dorpelingen. Via junta vecinal (burenhulp) worden deze hutten onderhouden. Ideaal voor een familiefeestje of een groep vrienden.

Grotten en mijnen

We passeren een aantal mijningangen, die al tientallen jaren buiten gebruik zijn. Nu zoekt een koe er schaduw. In de mijnen werd zink gewonnen (voor galvaniseren en batterijen) en blenda acaramelada, een op amber gelijkend mineraal. Er zijn nog ruïnes herkenbaar van de cabañas waar de mijnwerkers sliepen. Het moeten harde tijden zijn geweest. Door het kalkgesteente van de Picos heb je zeer veel grotten en diepe, naaldachtige spleten en ondergrondse rivieren. Jaarlijks worden er weer nieuwe grotten ontdekt. Gids Pilar zegt dat steeds meer toeristen onvoorbereid de bergen in gaan. Zonder kaart. Vertrouwend op hun mobiele telefoon. Maar lang niet overal heb je hier bereik. Enthousiastelingen zetten echter op Facebook een leuke tocht, wat wordt geliket, waardoor anderen ook die tocht gaan lopen, terwijl ze niet weten waar ze aan beginnen. Een ultramarathonloper die voor La Travesera (74 kilometer) traint, schiet voorbij. Het is hier een snel groeiende sport. Als we op een Romeinse weg eindigen, omzoomd door varens, zijn het nog steeds de hoge pieken die het beeld boven de weilanden domineren. Veldleeuweriken kwinkeleren, koeienbellen klingelen. We zijn aangekomen in het historische en verstilde dorp Mogrovejo, waar huizen een solana hebben, een balkon op het zuiden om pepers en paprika’s te drogen. Terwijl we aan een boerendis zitten van bloedworst met uien en brood, vertelt Pilar dat de bewoners heel sterk verbonden zijn met de Picos. Jongeren trekken soms jaren weg om te studeren, maar komen terug om hier te werken en bij hun familie te zijn. ‘Als ik ’s ochtends mijn raam openzet, ruik en voel ik meteen dat ik thuis ben.’

Lees ook: Kamperen in Cantabrië

Met dank aan

Spaans Verkeersbureau
www.spain.info/nl

Sunny Cars autohuur
www.sunnycars.nl

Vueling
www.vueling.com
vliegtickets op Bilbao

Dit artikel is eerder verschenen in ESPANJE! (nummer 2, jaargang 2017) en de informatie kan achterhaald zijn. Auteur: Karin Anema.