Madrid zit in de lift als stedentrip. En terecht! En het leuke is dat je vanuit het hart van de stad met de trein – soms zelfs de supersnelle AVE – een fantastisch rondje werelderfgoed kunt maken. Binnen een uur kun je vanuit het hart van de Spaanse hoofdstad vijf erfgoedsteden bereiken, die niet alleen geweldig zijn voor liefhebbers van oude Spaanse architectuur, maar ook bruisen van het leven. Alcalá de Henares is de stad van Cervantes, Cuenca van de befaamde hangende huizen, en zo hebben ze allemaal hun unieke aantrekkingskracht.
Lees ook: 48 x UNESCO-erfgoed in Spanje
Schrijversstad Alcalá de Henares
Werelderfgoed sinds: 1998
Afstand vanaf centrum madrid: 35 km
Hoogtepunten: Universiteit, Museum Cervantes
De dichtstbijzijnde werelderfgoedstad is Alcalá de Henares. Op nog geen 35 kilometer van het centrum van Madrid ligt deze historische geboortestad van de grootste schrijver van Spanje, Miguel de Cervantes. Dit jaar staat geheel in het teken van de schrijver van de Don Quijote omdat het precies vier eeuwen geleden is dat hij overleed. Maar niet alleen dit jaar is er feest in de stad. Alcalá herdenkt de grote schrijver ieder najaar tijdens de Semana Cervantina, die vorig jaar meer dan 300.000 bezoekers trok.
De belangrijkste reden waarom deze stad door de UNESCO tot werelderfgoed is verklaard is de universiteit in het hart van de stad. Deze werd in 1499 opgericht door kardinaal Francisco Jiménez de Cisneros en diende later als model voor andere onderwijscentra in Europa en Amerika. De oprichting van de universiteit was van groot belang voor de bloei van de Spaanse kunst en cultuur tijdens de renaissance en de Gouden Eeuw. Befaamde schrijvers studeerden hier of gaven hier les, zoals Francisco de Quevedo, Lope de Vega, San Juan de la Cruz en San Ignacio de Loyola. Naast de universiteit is het geboortehuis van Cervantes een bezoek waard. Het is een schitterend voorbeeld van een Castiliaans woonhuis uit de 16e eeuw.
Tegenwoordig is het een museum met een uitgebreide collectie van uitgaves van de Don Quijote. Het rijke monumentale erfgoed in Alcalá de Henares met kerken, kloosters en universiteitsgebouwen geeft een idee van hoe het leven in Castilla was tijdens de Spaanse Gouden Eeuw. En omdat de stad nu nog steeds een studentenstad is, is er altijd wel iets te doen!
Klovenstad Cuenca
Werelderfgoed sinds: 1996
Afstand vanaf centrum Madrid: 160 km
Hoogtepunten: Hangende Huizen, Museum Abstracte Kunst
Ruim 160 kilometer naar het oosten ligt Cuenca, een bijzondere erfgoedstad die door de komst van de hogesnelheidstrein, de AVE, nu in 51 minuten bereikbaar is vanuit Madrid. Door het bijzondere landschap is deze stad een fort zonder muren. Een natuurlijk fort op een rotsplateau tussen twee rivieren, de Júcar en en de Huécar. De oudste menselijke sporen die hier zijn teruggevonden dateren uit de oude steentijd, zo’n 90.000 jaar geleden. Toen al vond men hier natuurlijke bescherming tegen vijanden. In de 8e eeuw werd de stad een Moorse vesting en het zou tot 1177 duren voor Cuenca weer werd veroverd door de Spaanse koning Alfonso VIII. De moskee werd omgebouwd tot kathedraal en er verrezen al snel een paar gotische kerken en kloosters.
De grote attractie van de stad zijn echter de schitterende, boven de kloven hangende huizen, waarvan de architectuur de zwaartekracht tart. Maar het is niet alleen de geschiedenis die de stad een trip waard maakt. In 2016 viert Cuenca de 50e verjaardag van de opening van het bekende museum voor abstracte kunst Museo de Arte Abstracto Español; een juweel van de hedendaagse kunst in Spanje. Ook worden er dit jaar diverse culturele activiteiten georganiseerd om te vieren dat de stad 20 jaar geleden tot werelderfgoed werd verklaard.
Lees meer: De mooiste dorpen van Spanje
Drie culturen in Toledo
Werelderfgoed sinds: 1986
Afstand vanaf centrum Madrid: 70 km
Hoogtepunten: Architectuur, Werk van el Greco
Zo’n 70 kilometer ten zuiden van Madrid ligt Toledo. Vanaf het Atocha-station ben je er in 33 minuten. Toledo wordt ook wel de ‘stad van de drie culturen ’genoemd omdat joden, christenen en moslims hier eeuwenlang in redelijke rust samenleefden. De uitzonderlijk rijke architectuur van de stad herinnert aan deze periode. Kers op de taart is het werk van de schilder El Greco, die in 1577 vanuit Griekenland naar de stad emigreerde en hier in 1614 stierf. Maar de sporen in de stad gaan nog veel verder terug dan de Moorse tijd. In 192 voor Christus werd deze plek veroverd door het Romeinse leger. Zij doopten de stad Toletum en bouwden er tempels, theaters, amfitheaters, stadsmuren en een aquaduct.
Na de Romeinen kwamen de Westgoten, de Moren en de christenen. In 1087 werd de stad de zetel van de koningen van Castilië en het kerkelijk centrum van heel Spanje. Toen Filips II het hof in de 16e eeuw naar Madrid verhuisde verloor de stad haar politieke betekenis maar de architectuur uit die tijd is in volle glorie behouden. Tegenwoordig is Toledo een dynamische en groeiende stad, waar erfgoed, cultuur, geschiedenis en innovatie hand in hand gaan. Dit jaar is Toledo ook de Gastronomische Hoofdstad van Spanje en wordt gevierd dat de stad al 30 jaar op de werelderfgoedlijst van de UNESCO prijkt.
Tegenpolen: Ávila en Segovia
Ávila
Werelderfgoed sinds: 1985
Afstand vanaf centrum Madrid: 115 km
Hoogtepunten: Stadsmuur, Heresia van Ávila
Segovia
Werelderfgoed sinds: 1985
Afstand vanaf centrum Madrid: 90 km
Hoogtepunten: romeins AquAduct, Alcázar
Een bezoek aan Ávila is goed te combineren met een dagje Segovia, zo ́n 90 kilometer ten noordwesten van Madrid. Sinds de komst van de hogesnelheidstrein ben je er vanuit hartje Madrid in minder dan een halfuur. Vanuit Segovia kun je dan het best doorreizen na Ávila met de bus. Segovia is vooral bekend vanwege het imposante Romeinse aquaduct aan de rand van de oude stad. Indrukwekkend is ook het Alcázar, een sprookjeskasteel dat model stond voor het kasteel van Disney. Waar Ávila een wat sombere, hermetische stad is, is Segovia weelderig, met tientallen kleine kerkjes en een imposante kathedraal. Sinds 1985 mag Segovia zich UNESCO werelderfgoedstad noemen.
De culinaire specialiteit is hier gebraden speenvarken, die zo mals is dat het vlees wordt aangesneden met een gebroken bord in plaats van een mes. Ávila is het meest interessante en best bewaarde voorbeeld van een ommuurde stad uit de Spaanse middeleeuwen. De rond 1100 gebouwde omwallingen van Ávila zijn, met een lengte van ruim 2,5 kilometer en 2500 kantelen, uniek in Europa. Ongeveer de helft van de muur is toegankelijk voor wandelaars. Ávila is ook de stad van Theresia van Ávila, de belangrijkste Spaanse mystica en een van de belangrijkste vrouwen uit de Spaanse geschiedenis.
Lees meer: Teruel & Cuenca: Reis door de tijd
Studentenstad Salamanca
Werelderfgoed sinds: 1988
Afstand vanaf centrum Madrid: 200 km
Hoogtepunten: Universiteit, Plaza Mayor
Ook Salamanca, in de auto een rit van ruim twee uur, is nu met de snelle trein in iets meer dan een halfuur te bereiken. Deze Spaanse renaissancestad is het epicentrum van het denken in het oude Europa, met een universiteit die in de 15e en 16e eeuw tot de belangrijkste ter wereld behoorde. Het grootse verleden van de stad ontdek je in de kerken en paleizen, in de twee kathedralen, en vooral ook op het grote vierkante plein Plaza Mayor, waar je de indruk krijgt dat je in het centrum van de wereld staat. En niet te vergeten de universiteit, gebouwd in gotische stijl tussen 1415 en 1433 in opdracht van de tegenpaus Papa Luna. Salamanca is populair onder studenten die een paar weken of maanden Spaans willen leren en bruist dan ook als een echte universiteitsstad, waar 24 uur per dag van alles te beleven is.
