TIP Serie: Spanje en de Nederlanden

In de serie Historia schrijft de vermaarde Vlaamse historicus Edward de Maesschalck in iedere editie van ESPANJE over een episode van de Spaanse geschiedenis die ook de loop van de geschiedenis van België en Nederland bepaalde. In de editie die tot 8 juli 2022 in de winkel ligt vertelt hij over de Karel V, de vader van de koning van Hispanje uit ons volkslied. Hieronder een overzicht van de hoofdstukken die al zijn verschenen en die nog komen.

Karel V: De Spaanse Brabander (editie 1 2022)

De Spaanse heerser Karel V kwam uit de Lage Landen. Hij was op zijn zesde al hertog van Brabant en heer der Nederlanden. Toen Kareltje zich in 1500 plotseling aankondigde tijdens een groot feest in het Gentse Prinsenhof kon niemand bevroeden dat hij de grootste machthebber ter wereld zou worden. Zijn moeder Johanna voelde dat de bevalling op komst was, spoedde zich naar haar kamer, maar haalde het niet en de kleine Karel kwam ter wereld in een toiletruimte. Niet een plek die je bij een wereldheerser in de dop zou bedenken. Maar dat was hij toen ook nog niet. Hij was weliswaar de kleinzoon van de machtige Isabella van Castilië en Ferdinand van Aragon, maar zijn moeder Johanna van Castilië was ‘slechts’ de vrouw van Filips de Schone, graaf van Vlaanderen, hertog van Brabant en landsheer van de Nederlanden. De Spaanse troon was nog ver weg. Dat veranderde toen Isabella in 1504 overleed en zijn opa Ferdinand zijn moeder Johanna gek had verklaard en had opgesloten in een kasteel. Hij groeide op aan het hof bij zijn tante Margaretha in Mechelen. Wil je weten hoe het verder ging? Bestel dan editie 1 2022 of neem een abonnement inclusief editie 1 2022.

Karel V Wereldheerser en familieman (editie 2 2022)

Karel V had een rijk waar de zon nooit onderging. Hoe hield hij dat bij elkaar? De vrouwen in zijn leven speelden daarin een cruciale rol, met name in de Nederlanden. Ga maar na, zijn tante Margaretha bij wie hij opgroeide, was landvoogdes van de Nederlanden. Zij werd opgevolgd door zijn zus Maria, die net zo lang aanbleef als Karel zelf. Niet lang daarna volgde zijn bastaarddochter Margaretha van Parma, die aan het hof van haar tante Maria was opgegroeid. Zelfs zijn stiefgrootmoeder Germaine van Foix (de tweede vrouw van zijn opa Ferdinand), gaf hij een belangrijk post als onderkoningin van Valencia. Er gaan geruchten Karel en zijn stiefgrootmoeder zelfs een affaire en een kind hadden. Maar volgens Edward de Maesschalck is dat een broodjeaapverhaal. Benieuwd hoe dat verder allemaal ging? Je kunt editie 2 2022 hier bestellen.

Toen Karel in Spanje kwam om de troon te aanvaarden sprak hij geen woord Spaans

Eerdere afleveringen in de ESPANJE-serie Historia

Er zijn inmiddels vier afleveringen verschenen in de historische serie van Edward de Maesschalck. Hieronder zie je welke verhalen we eerder publiceerden. Als je een PLUS-3 abonnement neemt op ESPANJE! krijg je de laatste vier edities met deze serie cadeau. Je vind de speciale plus-abonnementen in deze link onder de de drie gewone abonnementen

Deel 1 Isabella en Ferdinand Hufters of heiligen? (editie 2 2021)

Sommigen willen haar heilig verklaren, anderen wensen haar postuum te veroordelen wegens genocide. Voor beide valt iets te zeggen. Hoe dan ook: Isabella van Castilië en haar man Ferdinand waren markante persoonlijkheden die door hun krachtdadige optreden en huwelijkspolitiek de toekomst van Europa en de wereld bepaalden. In de geschiedenis van Spanje vormen de katholieke koningen een hoogte- of dieptepunt zonder weerga. Door hun huwelijk in 1469 gaven zij de aanzet tot de vereniging van de Spaanse gewesten. Bovendien wisten ze met vereende krachten in 1492 Granada te veroveren, het laatste bolwerk van de islamieten op het Iberisch schiereiland. Na eeuwen van strijd voltooiden ze daarmee de Reconquista, reden genoeg voor de paus om hen de titel van ‘katholieke koningen’ te verlenen. Maar er was nog meer! In hetzelfde jaar 1492 gaven ze toestemming aan Christoffel Columbus om de Atlantische Oceaan over te steken en nieuw ontdekte landen in hun naam te veroveren. Aldus zou Spanje niet enkel uitgroeien tot een leidende mogendheid in Europa, maar tot een wereldmacht. Hun indrukwekkende marmeren praalgraf prijkt nog steeds in de koninklijke kapel van de kathedraal van Granada die in hun opdracht werd gebouwd op de plek waar eerst de grote moskee van de stad stond. Het monument werd besteld door hun kleinzoon Karel, geboren in Gent, prins der Nederlanden en heerser over een rijk ‘waarin de zon nooit onderging’.

Lees verder

Johanna ‘de Waanzinnige’ Liefde, leugens & lijden (Editie 3 2021)

Koningin van de liefde wordt ze wel genoemd. Johanna van Castilië (1479-1555) is echter vooral bekend als Juana la Loca, Johanna de Waanzinnige. Maar was ze wel echt gek? Of wendden haar Spaanse vader en haar ‘Nederlandse’ man en zoon haar gekte voor om zelf aan de macht te blijven? Vonden ze wellicht dat ze geen goed katholiek was, omdat ze in Vlaanderen in aanraking was gekomen met andere ideeën? Over haar leven zijn boeken en toneelstukken geschreven en er verscheen zelfs een film (Juana la Loca, 2001) van de Spaanse regisseur Vicente Aranda. De film volgt de traditionele Spaanse versie dat Johanna zo verliefd was op haar man (Filips de Schone) en zo teleurgesteld door zijn ontrouw dat ze gek werd van jaloezie. Al tijdens haar leven werd echter getwijfeld aan haar waanzin en veel historici en hispanisten denken dat ze het slachtoffer is geworden van machtsspelletjes van haar vader Ferdinand, haar man Filips de Schone en haar zoon Karel V. Johanna werd opgevoed in het vooruitzicht van een goed huwelijk met een buitenlandse prins en leerde alles wat een toekomstige vorstin hoorde te weten: talen (waaronder Frans en Latijn), recht, wiskunde, filosofie, etiquette, tekenen, muziek (gitaar en klavichord), dansen, paardrijden, jagen en naaiwerk. Johanna bleek erg intelligent en gaf als jong meisje al blijk van een onafhankelijke geest door zich regelmatig te keren tegen de geestelijken die haar omringden. Haar moeder dwong Johanna haar kerkelijke verplichtingen na te komen, desnoods met lijfstraffen. In 1496, toen ze zestien jaar was, ontkwam Johanna aan het katholieke juk doordat ze werd uitgehuwelijkt aan Filips de Schone, de prins der Nederlanden. Ze kwam in Vlaanderen in een heel ander leven terecht en was meteen smoorverliefd op haar Nederlandse prins. Het was een sprookje dat geen goed einde kende, voor beide hoofdrolspelers. Verder lezen? Bestel hier de losse editie 3 2021 of neem een plus-abonnement en ontvang de vier laatste edities cadeau.

Lees verder

Johanna met haar man Filips de Schone

De moeders van Europa – Van Maria tot Bloody Mary (Editie 4 2021)

Veel vorsten die een grote rol speelden in Europa hadden via moederszijde Spaanse wortels. Denk maar aan Karel V. Maar opvallender is dat veel vrouwen en vorstinnen uit Spanje een hoofdrol speelden in de Spaanse en Europese geschiedenis. Zij stonden letterlijk en figuurlijk aan de wieg van het huidige Europa. In de middeleeuwen hadden vrouwen in Europa meer invloed dan in de periode na 1500. Dat wordt telkens weer aangetoond in tal van studies. Ook in Spanje hebben vrouwen in het verre verleden een toonaangevende rol gespeeld. De vondsten van prachtige vrouwenbustes uit de Iberische cultuur van voor onze jaartelling, zoals de Dame van Elche of de Dame van Baza, wijzen al in die richting. Vermoedelijk werden ze vereerd als godinnen. Het is dan ook geen wonder dat de Mariaverering in Spanje een hoogtij beleefde en dat vrouwen geregeld een sleutelrol hebben gespeeld in de Spaanse geschiedenis. In editie 4 2021 vertellen we een aantal verhalen over de vrouwen die je in de stamboom hieronder ziet en over de slavinnen en vrouwen van de islamitische heersers van Spanje en de veroveraars van Latijns-Amerika. Je kunt deze editie hier bestellen.

Lees verder