Als je tijdens Semana Santa, de paasweek of heilige week, in Spanje bent kun je het niet missen. Pasen wordt in Spanje uitgebreid en uitbundig gevierd. In Nederland denken we vooral aan de paashaas en het paasontbijt. Misschien nog eventjes ook aan de lijdensweg van Jezus als we de Matthäus Pasion horen of The Passion voorbij zien komen op tv. Dat is in Spanje wel andere koek. Daar zijn ruim een week lang processies waarbij broederschappen pasos door de straten dragen. Het zijn loodzware vergulde platforms met beelden die de passie uitbeelden. Ook zie je duizenden mensen met puntmutsen rondlopen, soms zelfs geketend of op blote voeten.

Semana Santa

Jezus en Maria tijdens Semana Santa in Valladolid

 

Terwijl wij vaak niet meer weten waar Pasen precies over gaat, wordt dat tijdens de Semana Santa in Spanje al snel duidelijk. Eigenblijk is dit feest in Spanje nog belangrijker dan Kerstmis. Het is het begin van de lente. Jong en oud doen mee met de processies of gaat de straat of het balkon op om toe te kijken.  Mensen keren terug naar hun geboortestad of -dorp om samen met oude vrienden bij te kletsen en feest te vieren. Zo keerde de acteur Antonio Banderas toen hij elders woonde altijd terug naar Málaga om van de partij te zijn. Hoewel het luguber en dreigend over kan komen, al die mensen die met serieuze blikken of gemaskerd meelopen in die processies terwijl er trage muziek klinkt, is het niet alleen lijden wat de klok slaat. Tijdens de paasperiode nemen Spanjaarden ook uitgebreid de tijd om oude vrienden en familie weer te ontmoeten, om samen te eten en te drinken en bij te kletsen. Maar wat houdt het verder allemaal in? Wij hebben een aantal weetjes over de Paasweek op een rij gezet.

 

1. Pasen duurt meer dan een week

De paasweek duurt niet een week maar negen dagen. Het begint op Palmzondag (Domingo de Ramos) en eindigt op Paasmaandag (Lunes de Pascua) en op sommige plekken nog later. Op alle dagen van deze week, van de Heilige Maandag tot Goede Vrijdag, worden er processies gehouden, ’s morgens, ‘s middags, ‘s avonds en soms zelfs ’s nachts.

 

2. Niet iedereen die meeloopt is (diep)gelovig

Als je als buitenlander in Spanje woont is het een grote eer om gevraagd te worden door een broederschap, een cofradía, of je mee wilt lopen in de processie. Daar hoef je echt niet diepreligieus voor te zijn. Dat zijn heel veel Spanjaarden die meelopen ook niet. Volgens recent onderzoek is minder dan 20 procent van de Spanjaarden nog praktiserend katholiek en ongeveer eenderde niet praktiserend katholiek, terwijl rond de 40 procent atheïstisch of agnost is of zich gewoon als niet gelovig omschrijft. Het gaat tijdens Pasen om de verbroedering. Of je nu advocaat bent of vuilnisman, of je nu elke zondag naar de mis gaat of niet. Tijdens de paasweek loopt iedereen schouder aan schouder om de loeizware pasos de torsen.

Semana Santa Madrid

Iedereen loopt schouder aan schouder om de zware pasos te dragen

 

3. Het is voor velen vooral traditie

Hoewel er nog genoeg Spanjaarden zijn die diepe religieuze gevoelens zullen hebben als de lijdende Jezus en de treurende Maria voorbijkomen, is het voor veel mensen traditie of folklore, een gewoonte die al sinds de middeleeuwen bestaat. Tijdens de strijd van de christenen tegen de islam in de 13e eeuw werden de eerste broederschappen opgericht. Net zoals The Passion nu bij ons waren de processies een goede manier om het paasverhaal aan een breed publiek te vertellen.

 

4. Ook de pasos zijn vaak eeuwenoud

Niet alleen de processietraditie is eeuwenoud, ook sommige pasos gaan al enkele eeuwen mee. Nadat  ze door de straten zijn gezeuld gaan ze weer een jaar veilig achter slot en grendel. Als je goed oplet in Spaanse steden, bijvoorbeeld in Málaga, zie je de ‘pakhuizen’ van de broederschappen waar Maria, Jezus en hun vrienden en vijanden een jaar lang gepoetst en vertroeteld worden zodat ze de tand des tijds goed kunnen doorstaan. Het zijn vaak kolossen van hout, messing en zilver die soms wel 5000 kilo wegen. In sommige gevallen zijn er wel meer dan 250 mannen (en ook steeds meer vrouwen) nodig, die costaleros worden genoemd, om ze door de steden en dorpen te zeulen.

 

5. De paasprocessies zijn nu ook een toeristentrekker

Inmiddels is Semana Santa ook een belangrijke toeristentrekken geworden. Mogelijk worden de Spaanse paasprocessies zelfs verklaard tot Immaterieel Erfgoed door de UNESCO. Er bestaan veel websites met informatie over waar en wanneer de processies zijn zodat je als je in Spanje bent ze kunt gaan bekijken. Hier vind je in het Engels een overzicht van de vieringen in heel Spanje.

Lees ook: Alle Spaanse feestdagen in 2023

 

6. Elke plaats heeft zijn eigen Semana Santa

Vaak wordt gedacht dat alleen aan de toeristische kust (zoals Málaga, Barcelona en Valencia) Semana Santa wordt gehouden. Maar niks is minder waar. Ook in het groene noorden wordt Semana Santa vol passie gevierd. En overal zijn weer andere tradities. Soms lopen er zelfs Romeinse soldaten mee in de optocht of wordt er een pop in de fik gestoken die Judas symboliseert.

Puntmutsen Semana Santa

Geen KKK maar boetelingen die met hun puntmuts naar de hemel reiken

 

7. Hoe zit te nu met die puntmutsen en de KKK?

Je zult de eerste niet zijn die zo’n processie behalve indrukwekkend ook een beetje bedreigend en angstaanjagend vindt. Het lijkt of de Ku Klux Klan de straten van de Spaanse steden en dorpen heeft overgenomen. Maar niets is minder waar. De capirotes, de habijten met puntmutsen, hebben niets te maken met Amerikaans racisme of radicale rechts actievoerders. Of, nou ja, het herinnert wel aan een tijd in Spanje waarin ook niet alles koek en ei was tussen de verschillende bevolkingsgroepen. De kappen stammen namelijk uit de tijd van de Spaanse Inquisitie. Wie er toen van werd beschuldigd een (religieuze) misdaad te hebben begaan, moest met zo’n puntmuts op door de straten lopen om boete te doen. Ze werden beschimpt en uitgelachen door het volk. Niet leuk, maar ze waren ten minste anoniem. Inmiddels beelden de ‘puntmutsen’ die nazarenos worden genoemd, het lijden van Jezus uit die volgens de christenen gestorven is voor de zonden van de mensen. Sommige leggen de tocht zelfs af op blote voeten.

 

8. Je hoeft niet bang te zijn voor een nat pak

Trujillo Semana Santa Foto Herman Rienstra

Wil je een processie zien maar regent het pijpenstelen? Geen nood, waarschijnlijk wordt de processie pas gehouden als het weer droog is. Omdat de beelden soms eeuwenoud zijn mogen ze niet nat worden. Tijdens Semana Santa in 2022 is het mondkapje overigens bijna overal verplicht, zoals je ook ziet op de foto hierboven die op14 april 2022 werd gemaakt door Herman Rienstra van El Baciyelmo in Trujillo.

 

9. Paaseieren en wentelteefjes

Ook in Spanje spelen (chocolade) eieren en zoetigheden een rol tijdens de paasdagen. Vooral wentelteefjes (torrijas) en Monas de Pascua zijn populair, maar er gaan ook zakken met snoep en zoete amandelen doorheen en natuurlijk zijn er buñuelos, de Spaanse variant op onze oliebol. Klik hier voor 12 Spaanse paaslekkernijen.

 

10. Veel bedrijven en overheidsinstellingen sluiten een week

Doe je zaken met Spanje, dan moet je niet tijdens Semana Santa een deal willen  sluiten. Met Semana Santa zijn de meeste kantoren gesloten, en als ze wel open zijn hebben veel mensen wel iets anders aan hun hoofd. Pas op woensdag of donderdag na Pasen zijn de meeste Spanjaarden weer aanspreekbaar op hun werk.

 

Wil je meer weten over Spanje?

Cover Espanje 02-22

Lees dan ook het mooie tijdschrift ESPANJE!

  • Vier x per jaar 100 pagina’s inspiratie
  • Elke keer weer honderden tips
  • Roadtrips, steden, natuur, cultuur, wonen en  lifestyle
  • Vier edities voor slechts €19,95
  • Dat is 25% korting op de winkelprijs van €7,95
  • Korting op Spaanse films en evenementen
  • Maak kans op gratis boeken
  • Altijd als eerste in huis
  • Ook de digitale editie gratis in je mailbox.
  • Of kies voor digital only voor slechts €18
  • Je regelt het meteen via deze link

bestellen