Of Rembrandt en Velázquez elkaar ooit ontmoet hebben is niet bekend. Ze leefden in dezelfde tijd, maar Spanje en Nederland waren net na de Tachtigjarige Oorlog niet bepaald de beste vrienden. Toch zijn er meer overeenkomsten tussen de schilderkunst van beide landen uit die tijd dan we tot nu toe dachten. Het Rijksmuseum brengt hun werk en dat van hun tijdgenoten samen in een prachtige expositie. Twee aan twee laten de schilderijen zien hoe sterk de banden waren.
De twee meesters brengen met hun doeken die ze zo’n 400 jaar geleden schilderden nu Nederlanden Spanje samen. Koning Felipe VI besloot naar Nederland af te reizen om de expositie op donderdag 10 oktober samen met onze koning Willem-Alexander te openen. Het is een prachtige expositie geworden, waar Marten en Oopjen gezellig naast Doña Antonia en Don Diego hangen, twee schilderijen die Velázquez maakte in de tijd dat Rembrandt zijn illustere tweetal vastlegde.
Droom in vervulling
‘Het allermooist was het natuurlijk geweest als Las Lanzas tegenover De Nachtwacht was komen te hangen. Beide grote doeken, beide gaan over strijd. Maar dat was logistiek onmogelijk.’ Curator Gregor Weber en zijn assistent, de jonge Spaanse Cèlia Querol, zien met de expositie ‘Rembrandt-Velázquez. Nederlandse en Spaanse Meesters’ een droom in vervulling gaan. Ze combineren in de expositie steeds twee werken van een Spaanse en een Nederlandse kunstenaar met elkaar die een dialoog aangaan. Er zitten bekende werken bij van Velázquez, zoals El Primo, die naast De mulat van Frans Hals hangt. Mooi zijn ook de zelfportretten van de twee schilders die laten zien dat ze ondanks dat ze elkaar niet kenden, toch dezelfde stijl hanteerden.
Kamerheer van de koning
De 24-jarige Cèlia kan over elk doek wel een uur vertellen. Bijvoorbeeld over het schilderij Een oude vrouw bakt eieren (zie foto hierboven) dat Velázquez schilderde toen hij nog maar 18 of 19 jaar oud was. ‘Je ziet dat hij aan alle details dacht en ook dingen in zijn schilderij verwerkte om het extra moeilijk te maken. Zo ligt er een mes op het boord, zie je dat? Dat is ingewikkeld om te schilderen. Of hij daagde zichzelf uit of hij werd uitgedaagd door zijn leermeester, Francisco Pacheco met wiens dochter hij trouwde en twee kinderen kreeg. Velázquez maakte veel minder werken dan Rembrandt, in totaal maar 120-130, omdat hij als ’s konings kamerheer door Europa reisde om kunst te kopen en kunstenaars te rekruteren om te werken in de paleizen in Spanje.
Lees ook: Spaanse herfst in Nederland
Het curatorkoppel wil graag dat de bezoekers van de tentoonstelling actief gaan kijken:
Weber wijst op De heilige Serapión van Zurbarán. ‘Dat is zo’n pathetisch, indrukwekkend schilderij. Hij geeft zijn leven voor zijn geloof. De boodschap van het schilderij is dat je geloof belangrijker is dan je leven. Ik vind dat mooi passen bij een van mijn favoriete schilderijen uit ons museum, De bedreigde zwaan van Jan Asselijn (zie foto). De zwaan is het symbool van Johan de Witt, de vermoorde raadspensionaris die zijn land verdedigde zoals de zwaan zijn eieren beschermt tegen de hond. Maar hij moest het in 1672 met een gruwelijke dood bekopen. Opvallend is dat de doeken allebei wit als hoofdkleur hebben, dat de heilige zijn armen spreidt zoals de zwaan zijn vleugels spreidt. Het is een prachtig voorbeeld van een republikeinse allegorie. Het zijn beide krachtige schilderijen met een krachtige boodschap. Door ernaar te kijken en vervolgens over te lezen kun je veel leren over de Spaanse en Nederlandse kunst en geschiedenis.’
‘Rembrandt-Velázquez. Nederlandse en Spaanse Meesters’ is van 11 oktober 2019-19 januari 2020 te zien in het Rijksmuseum. Kijk voor meer informatie op www.rijksmuseum.nl/nl/rembrandt-velazquez. Het hele interview met Gregor Weber en Cèlia Querol Torelló lees je in het nieuwste nummer van ESPANJE!
Win kaartjes voor Rembrandt en Velázquez
ESPANJE! mag 5 x 2 entreebewijzen voor de expositie plus 5 prachtige catalogi ter waarde van €65 weggeven. Je kunt kans maken door het bericht op Facebook over de expositie te liken en te delen.
