Ricardo Bofill, de meest kosmopolitische en productieve Spaanse architect van de afgelopen decennia, is vrijdag 14 januari 2022 in het ziekenhuis overleden nadat hij Covid had opgelopen. Ricardo Bofill ontwierp meer dan 1000 gebouwen in meer dan 40 landen. Hij werd 82 jaar.
Bofill werd bekend door iconische bouwwerken zoals het W Hotel in Barcelona, maar ook maakte hij het ontwerp voor de terminals van de luchthaven van zijn geboortestad en ontwierp hij het Burgmeester de Monchyplein in Den Haag. Daarnaast was hij de architect achter de Jardín de Turia in Valencia en zijn er gebouwen te vinden van hem in Calpe aan de Costa Blanca en in Sant Pere de Ribes aan de Costa Brava. Ook buiten Europa was hij zeer succesvol. Er staan gebouwen van hem in Azië, Amerika en in Afrika.
La Muralla Roja en Xanadú, twee opvallende bouwwerken van Ricardo Bofill in Calpe
Bofill veranderde Barcelona voorgoed
Ricardo Bofill i Leví (Barcelona, 5 december 1939) groeide op als zoon van een Catalaanse architect en een Italiaans-joodse moeder die zich inzette voor de Catalaanse cultuur. Hij studeerde aan de Escola Superior d’Arquitectura in Barcelona, maar moest die school verlaten omdat hij tegen de Franco-dictatuur was. Later studeerde hij aan de École d’Architecture te Genève. In 1963 richtte Bofill het interdisciplinaire collectief Taller de Arquitectura op. Dat deed hij samen met de dichter José Agustín Goytisolo, zijn zus Anna (die naast architect ook muzikant was), zijn eerste vrouw, de actrice Serena Vergano, en een tiental sociologen, filmmakers en fotografen. Samen betrokken zij een oude cementfabriek aan de rand van Barcelona. Hij transformeerde het tot een monumentaal studiohuis waar hij zijn hele leven bleef wonen. Samen met El Taller ontwikkelde Bofill een van de meest opvallende gebouwen van Spanje, de Walden 7 (1975). Daarna volgden nog veel iconische gebouwen in zijn geboortestad hij Barcelona, zoals de terminals van luchthaven en het opvallende W Hotel aan de kust. Mede door zijn ontwerpen werd Barcelona de populaire kosmopolitische stad die het nu is.
Met Hotel W, ook wel La Vela genoemd, veranderde Bofill de kustlijn van Barcelona
Bofill ontwierp het Monchyplein in Den Haag
Bofill wordt gezien als een architect van het postmodernisme. Hij probeerde in zijn werk de geschiedenis van een plek te verweven met omgeving en het doel waarvoor het werd gemaakt. Hij ontwierp opvallend veel prettige en originele gebouwen en wijken met sociale woningbouw. Een van de voorbeelden is het Burgemeester de Monchyplein in Den Haag dat in 2004 werd opgeleverd. Het complex omvat 423 woningen, enkele huizen en negen appartementsgebouwen die alle namen uit de oudheid kregen zoals Acropolis, Forum, Capitool en Olympus. In het midden van het complex ligt een park. Voor het halfronde gebouw Crescent ligt een vijver, die gevoed wordt door Maaswater. Bij het park is nog een waterval. Opvallend in het werk van Bofill is niet alleen de vorm maar ook zijn gebruik van felle en opvallende kleuren. Bijvoorbeeld het iconische blauwe Castillo de Kafka, een labyrint van 90 appartementen in Sant Pere de Ribes, maar ook La Muralla Roja (1975), een citadel van 50 appartementen met bubblegum roze muren en uitzicht op de Middellandse Zee die. Onze favoriet is het groene sprookjeskasteel Xanadú (1971), dat net als La Muralla te vinden is in Calpe.
De opvallende kleuren van La Muralla Roja in Calpe
Applaus en controverse
Bofill onderscheidde zich van andere architecten van zijn tijd door altijd de verbinding te zoeken met het verleden, met de geschiedenis van de stad en met het karakter van de stad. Dat is goed te zien in Xanadú, waarvan de vorm lijkt op de Peñon d’Ifac, de rots die even verderop in zee ligt. In Madrid ontwierp hij de uitbreiding van de Castellana en het Palacio de Congresos. In Barcelona tekende hij voor Terminal 1 en Terminal 2 van de luchthaven, bouwde hij het Nationale Theater van Catalonië en ook het controversiële W Hotel (het Hotel Vela) in de haven. De meer dan 1000 projecten die hij wereldwijd realiseerde leidden tot applaus en controverse. Sommige kregen beide. Dit was bijvoorbeeld het geval van de Turia-tuin in Valencia (1986), een oase in de oude rivierbedding.
Het Turia-park in Valencia is een van de meest geliefde plekken van de stad geworden
Wolkenkrabbers in Chicago en Beiroet
Maar niet alleen in Europa maakte hij iconische bouwwerken. Ook in de rest van de wereld is zijn architectuur te bewonderen. Ten zuidoosten van Algiers realiseerde hij het boerendorp Houari Boumédienne (1980). Een van zijn laatste projecten is de Mohammed IV Polytechnische Universiteit in Marrakech (2011). Als fervent voorstander van de compacte stad adviseerde hij bij de bouw van een van de meest iconische wolkenkrabbers van Chicago, de 50 verdiepingen tellende 77 West Wacker (1992). Hij bouwde ook torens in Tokio, Luxemburg, Casablanca en Beiroet. ‘Ik heb geleefd als een nomade… Bouwen in 40 landen verbreedt je horizon. Reizen dwingt je om onderscheid te maken tussen wat je denkt of verwacht en de werkelijkheid’, zo zei hij enkele jaren geleden in een interview met El País.
Je realiseert je het wellicht niet als je er loopt, maar ook Terminal 1 en 2 van de El Prat luchthaven in Barcelona zijn ontwerpen van Ricardo Bofill.
Meer achtergrondverhalen over Spanje en de Spaanse cultuur lees je in ESPANJE! Magazine. Voor nog geen twee tientjes krijg je ‘m een jaar lang in huis. Download voor leuke reistips ook de gratis ESPANJE! reisapp.
