De Spaanse taal & Cultuur

Op 1 januari wensen mensen in heel Spanje en Latijns-Amerika elkaar Feliz Año Nuevo, Gelukkig Nieuwjaar. Maar in sommige regio’s kun je beter een andere wens uitspreken als je wilt laten zien dat je de taal en de cultuur van die plek een warm hart toedraagt. In Baskenland zeggen ze bijvoorbeeld Urti berri on, in Catalonië wensen ze elkaar Bon any nou terwijl de Galiciërs het houden bij Bo ani novo. En dan het asturleonés, de taal die nog door zo’n 250.000 mensen wordt gesproken in Asturië en een deel van León. Daar zeggen ze Gayoleru anu nuevu!

Netflix heeft in najaar 2022 weer een aantal mooie Spaanstalige films en series online gezet. Van een speelfilm over de grote Spaanse internationale oplichter en bankrover Lucio Urtubia (zeg maar La Casa de Papel maar dan in het echt) tot Mexicaanse komedies en een echte kerstfilm.

Toen Rosalía Vila op 7-jarige leeftijd tijdens een familie-etentje een liedje zong en daarna haar ogen open deed, zag ze hoe iedereen aan het huilen was. Ze snapte niet precies wat er was gebeurd, maar wist wel dat ze iets met haar muziek kon doen. Inmiddels is daar ook de rest van Spanje van overtuigd.

Rond de kerstperiode kun je er in Spanje niet omheen. In de grootste steden en kleinste dorpen verschijnen de kerststallen in het straatbeeld. Soms heel klein, andere keren enorm – inclusief levende dieren of zelfs mensen. Ook bij veel mensen thuis tref je er een aan. Tien weetjes over de Spaanse kerststal.

Zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan... Van de aankomst van de Sint tot pakjesavond zetten kinderen in heel Nederland hun schoenen voor de schoorsteen en worden er pepernoten gegeten. En na pakjesavond vertrekt de Goedheiligman opnieuw richting Spanje. Maar...

Lekker van bar naar bar slenteren tijdens je vakantie? Dat is in Spanje geen enkel probleem! Nergens ter wereld zijn namelijk zoveel bars te vinden als in Spanje: niet minder dan één per 175 inwoners. Daarmee heeft Spanje meer bars dan ziekenhuisbedden per inwoner. Maar ook eten thuis laten bezorgen is in Spanje nu uitermate populair. Ruim een derde van de Spanjaarden laat meerder malen per week  eten thuisbezorgen.

Op 1 november wordt in Spanje de Día de Todos los Santos gevierd. Op deze dag wordt traditioneel eer betoond aan overleden heiligen, hoewel in Spanje ook overleden familieleden op deze dag worden herdacht. Bij ons staat dit feest bekend als Allerheiligen.

Een beetje Spanje-kenner weet dat er heel wat islamitische invloeden zijn terug te vinden in Spanje, dankzij de Moorse overheersing van een groot deel van het Iberisch Schiereiland. De meeste islamitische bouwwerken uit die tijd zijn terug te vinden in wat nu de regio Andalusië is, maar ook op andere plekken in Spanje kun je moorse architectuur bewonderen.

Hou je van Picasso en van Spanje? Pak je agenda dan maar want 2023 is het Picassojaar. Ter ere van zijn 50e sterfjaar zijn er maar liefst meer dan 50 Picassotentoonstellingen over de hele wereld, waaronder 16 in Spanje. Centraal daarin staan vier steden waar Picasso woonde:  Málaga, zijn geboortestad;  A Coruña, de stad waar hij begon te schilderen en waar zijn jong gestorven zus begraven ligt; Madrid, de stad waar hij studeerde en Barcelona, de stad waar hij als jonge man woonde.

Bijna zes jaar na haar laatste bezoek komt de Spaanse schrijfster María Dueñas opnieuw naar Nederland om in het Instituto Cervantes in Utrecht te praten over haar laatste roman Sira. Deze roman is het langverwachte vervolg op Het geluid van de nacht, de internationale bestseller van María Dueñas. Spionne Sira Quiroga neemt je in de naoorlogse jaren weer mee op avontuur. Hoewel ze toe is aan een rustig bestaan met man en kind zet een tragisch ongeval haar wereld op zijn kop. Z

De Nederlandse markt is momenteel een van de belangrijkste markten voor de Regio Valencia.  Dat zei de Valenciaanse minister van toerisme,  Francesc Colomer, gisteravond tijdens een bijeenkomst met de pers en de reisbranche in Amsterdam. In 2021 stond Nederland op de derde plaats. Samen met Vlaanderen is Nederland helemaal koploper.

Niet zo lang geleden was saffraan een spaarpot voor families in Spaanse dorpen, vooral op de Spaanse hoogvlakte van La Mancha. Nu is het slechts een enkele familie die zich er nog mee bezighoudt. Met passie en precisie. Maar de Spaanse saffraan is in gevaar. Dat komt door slechte oogsten – het gevolg van warme zomers – maar ook door de massale import van saffraan uit Iran. Die is goedkoper maar veel slechter van kwaliteit en gaat in Spanje nu over de toonbank als ‘azafrán español’.

In 2010 verdween de Nederlander Martin Verfondern spoorloos in het afgelegen bergdorpje Santoalla in Galicië. De Spaanse regisseur Rodrigo Sorogoyen raakte gefascineerd door deze gebeurtenis en maakte er een prachtige film over: Las Bestias,
Sorogoyen was vooral geïntrigeerd door de vrouw van de verdwenen man, Margo Pool, die besloot te blijven ondanks de gevaren die op de loer lagen. In deze psychologische thriller is Martin, el holandés, vervangen door Antoine, el francés, magnifiek gespeeld door Denis Ménochet. Net als de Nederlanders is hij met zijn vrouw Olga een ecologische boerderij begonnen in de bergen in Galicië, waar het leven hard is. De dorpelingen hopen uit hun armoede te geraken door windmolens te laten plaatsen bij het dorp, maar Antoine weigert mee te doen.

Onvoorstelbaar maar het is nooit eerder voorgekomen: Antonio Banderas en Penélope Cruz samen als directe tegenspelers in een film. Maar het is de Argentijnse regisseurs Mariano Cohn en Gastón Duprat, makers van succevolle komedies als El hombre de al lado en El ciudadano ilustre gelukt met Competencia Oficial. Ze acteren niet alleen in de film maar hebben zelf meegschreven aan het script. En dat levert een zeer vermakelijke en interessante film op, waarin vooral Banderas alles uit de kast trekt om te laten zien waarom hij een topacteur is.

12 oktober is een nationale feestdag in Spanje, de ‘Día de la Hispanidad’. Winkels en scholen blijven dicht. Maar wat is de oorsprong van dit feest? Wereldwijd en ook binnen Spanje worden verschillende namen gebruikt voor de feestdag in de Spaanstalige wereld op 12 oktober. Dit zijn de verschillende benamingen die je kunt tegenkomen: Día de la Fiesta Nacional, Día Nacional de España, Fiesta de la Hispanidad, Día de la Raza, Día de la Madre Patria, Día del Descubrimiento

Neurie jij ook al weken, maanden misschien, het liedje ‘Bella Ciao’ uit de hitserie La Casa de Papel mee? Wij dus ook. Het lijkt een vrolijk deuntje, maar vergis je niet. Het Italiaanse lijflied van de serie verwierf bekendheid tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen het door de antifascistische beweging in Italië als verzetslied werd gebruikt. 

“Manuel Liñán kwam, zag en overwon,” oordeelde Alfred van den Heuvel in een recensie voor ESPANJE na de wereldpremière in het Internationaal Theater Amsterdam van STEFFA. In oktober 2022 kruipt deze internationale flamencoster opnieuw in de huid van Steffa Wine, een Nederlandse flamencodanseres die tijdens en na de Tweede Wereldoorlog furore in Nederland maakte

In Amsterdam vindt van 5 tot en met 9 oktober 2022 een nieuwe editie van het Amsterdam Spanish Film Festival plaats. Je kunt vijf dagen achter elkaar genieten van Spaanse films op vier verschillende plekken in de stad: Pathé Tuschinski, Eye Filmmuseum, OBA bibliotheek en Lab111. Behalve de films zijn er na een paar films ook Spaanse hapjes en wijnen met live-muziek en ontmoetingen met verschillende Spaanse regisseurs en acteurs.

De door Adri Boon vertaalde Nocilla-trilogie (Koppernik) van de Spaanse schrijver Agustín Fernández Mallo heeft de Europese Literatuurprijs 2022 gewonnen. De jury koos voor dit boek omdat ‘het zo’n bijzondere leeservaring is, een zeer gewaagd én geslaagd experiment.’ 

Hou je van kunst maar vind je een museumbezoek toch vaak aan de prijzige kant? In Spanje kun je op veel plekken gratis naar het museum. En in het Centro Museo de Arte Contemporáneo (ARTIUM) in Vitoria-gasteiz in Baskenlandkennen ze het ‘Tarifa tú decides’ (het ‘jij bepaalt’-tarief’). Dat geldt altijd voor scholieren en studenten (tot 14 jaar gratis) en 65-plussers, maar elke middag, woensdag en elk laatste weekend van de maand voor iederéén.

Tijdschrift ESPANJE! zocht de leukste herfstfeesten uit in heel Spanje. Bezoek bijvoorbeeld een van de saffraanoogstfeesten in Castilla La Mancha of het Playmobilfeest in de ommuurde drakenstad in Tarragona. Laat je op een Madrileens festival meevoeren naar de tijd...

Op 24 september viert Barcelona de naamdag van patroonheilige La Mercè en dat betekent dat er volop activiteiten plaatsvinden op verschillende locaties in de stad.

Op 22 september 2022 van 20:00 tot 21:00 interviewt de Groningse emeritus-hoogleraar Romaanse talen en Culturen Hub. Hermans in het OBA Theater in Amsterdam de Spaanse schrijfster Irene Vallejo. auteur van het wereldwijd succesvolle boek Papyrus. Vallejo is een groot boekenliefhebster, studeerde klassieke literatuur en spendeerde jaren aan een onderzoek naar de geschiedenis boeken en bibliotheken. Papyrus is een samenvatting van haar bevindingen. ‘Het lijken allemaal tekentjes, die letters, maar binnenin zitten stemmen. Elke
bladzijde is een eindeloze doos vol stemmen’, schrijft ze.

De Spaanse schrijver en academicus Javier Marías is zondag 11 september 2022 op 70-jarige leeftijd overleden in een ziekenhuis in Madrid, waar hij werd opgenomen voor een longaandoening. Zijn uitgever Alfaguara had op 15 augustus al gemeld dat de auteur leed aan een longaandoening ‘waarvan hij aan het herstellen was’.